Het Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) draagt zoals welbekend de titel “De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie”. De aanduiding van het thema wijst er al op dat de volgende buitengewone synode een brug zal kunnen slaan tussen de laatste algemene vergadering die gewijd was aan de nieuwe evangelisatie en de volgende gewone algemene vergadering die in het jaar 2015 is gepland over de operationele richtlijnen voor de pastorale zorg voor de menselijke persoon en het gezin.

Het huidige Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) bevat enkele expliciete verwijzingen naar de juridisch-canonieke en pastorale aspecten van de hele problematiek. Reeds Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013), dat Bijbelse en theologische gezichtspunten biedt, gaat over de sociale en juridische dimensie van de kwestie. Ook in nummer III, dat wil zeggen in de Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013), worden uitdrukkelijk dergelijke aspecten aan de orde gesteld.

Het gezin verschijnt als een realiteit die uit de wil van de Schepper voortvloeit en vormt een sociale realiteit. Het is dus niet slechts een uitvinding van de menselijke samenleving, laat staan van één of ander puur menselijk vermogen, maar vooral een natuurlijke realiteit, die door Christus de Heer is verheven in het kader van de goddelijke genade.

Net als de Kerk zelf, verbindt het Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) de problematiek van het gezin nauw met die van het huwelijk. Ook van het huwelijk wordt bevestigd dat het voortkomt uit de wil van de Schepper en het huwelijk bestaat, zoals Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) van de Vragenlijst zegt, “volgens de natuurwet”. Het Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) veronderstelt dus het bestaan van een beroep op de persoonlijke vrijheid van het geschapen universum, veronderstelt dat de natuurwetten de regels van de werking van het universum vertegenwoordigen maar niet zonder verwijzingen en gevolgen zijn die verband houden met de vrije daden van de menselijke personen. Kijkend naar het universum of in de diepte van ons hart, ontdekken we dus het aangezicht van de Schepper en luisteren we naar zijn stem die ons bevraagt. “De natuurlijke aard van het huwelijk wordt beter begrepen wanneer het niet van het gezin gescheiden wordt. Huwelijk en gezin zijn onscheidbaar” – zoals de Zalige Johannes Paulus II zegt in zijn toespraak tot de Romeinse Rota in 2001 – “omdat de mannelijkheid en de vrouwelijkheid van de gehuwden constitutief open zijn voor het geschenk van kinderen.” H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Bij aanvang van het nieuwe werkjaar (2001) van de Romeinse Rota (1 feb 2001), 5

In de burgerlijk juridische cultuur is deze visie van de natuurwet zeker niet de enige. Daarom vraagt Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) naar de visie van de burgerlijke cultuur op het natuurlijke fundament van het gezin in de diverse landen.

Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) wil helder krijgen wat de mening is van de christenen over de natuurwet betreffende de verbintenis tussen man en vrouw. Deze vragen hebben zonder twijfel een pastoraal aspect en beogen niet te vragen naar een vergelijkend onderzoek over de oplossingen die door de burgerlijke wetgeving zijn aangenomen.

Reeds het theologisch deel van het document, dat de leer van de Kerk over het gezin presenteert, citeert 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Gaudium et Spes
Over de Kerk in de wereld van deze tijd
(7 december 1965), welke herhaalt dat “het gezin (...) werkelijk het fundament van de samenleving is”, en dat in het gezin de generaties elkaar ontmoeten en helpen om “tot een diepere wijsheid te komen en om de rechten van de personen harmonisch te verbinden met de andere eisen van het sociale leven”. In het kader van de grote uitdagingen van het individualisme van onze tijd, die in veel samenlevingen zelfs de solidariteit tussen de generaties in twijfel trekt, verschijnt het gezin als fundamentele institutie van de menselijke samenleving, verbonden met de scheppingsorde zelf.

Hetzelfde theologische hoofdstuk van het document citeert de Apostolische Exhortatie H. Paus Johannes Paulus II - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Familiaris Consortio
Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd
(22 november 1981) van de Zalige Johannes Paulus II, waarin dit wordt onderstreept: “Het huwelijk betekent geen onrechtmatige inmenging van de maatschappij of van de overheid en evenmin het opleggen van een vorm van buitenaf, maar is een innerlijk vereiste van het verbond van de echtelijke liefde, dat zichzelf openlijk bevestigt als uniek en exclusief, opdat aldus de volledige trouw aan de bedoeling van God de Schepper wordt beleefd.” H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 11

De Kerk leert aangaande het huwelijk dat het “door de Schepper (…) van eigen wetten voorzien (werd). Het is van nature gericht op het welzijn van de echtgenoten en op het voortbrengen en opvoeden van kinderen. Het is door Christus onze Heer tussen gedoopten tot de waardigheid van Sacrament verheven.” Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1660 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 48. §1 Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 1055. §1 De paragrafen die het Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) citeert uit de Catechismus-Compendium
Catechismus van de Katholieke Kerk
(15 augustus 1997) zijn tekstueel zowel met het Tweede Vaticaans Concilie als met de Wetboek
Codex Iuris Canonici
Codex van het Canonieke recht
(25 januari 1983) verbonden. Het Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) zegt dus nadrukkelijk dat de sacramentele waardigheid eigen is aan de huwelijken tussen Christenen. De gemengde huwelijken – als het gaat om een katholiek en een niet-gedoopte – die zijn aangegaan met de vereiste dispensatie, zijn geldig, legitiem, maar niet sacramenteel. De sacramentaliteit hangt niet af van een speciale wilsdaad van de verbondsluitende partijen, maar komt voort uit het feit dat de twee gedoopten sacramenteel Christus en de Kerk vertegenwoordigen. Als het huwelijk tussen twee Christenen geldig is, is het een Sacrament, ook als de verbondsluitende partijen dat niet weten of niet de specifieke wens hebben een Sacrament te ontvangen. Zoals te lezen is in de Wetboek
Codex Iuris Canonici
Codex van het Canonieke recht
(25 januari 1983): “Daarom kan er tussen gedoopten geen geldig huwelijkscontract bestaan zonder dat het door dit feit zelf Sacrament is.” Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 1055. § 2 Het is daarom niet mogelijk te spreken van een niet-sacramenteel natuurlijk huwelijk tussen twee gedoopten.

“Het Huwelijk is gegrondvest op de instemming van beide partijen, dit wil zeggen op de wil zich wederzijds en definitief aan elkaar te schenken met de bedoeling een trouw en vruchtbaar liefdesverbond te leven.” Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1662 Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 1057. §2

Dit alles heeft aanzienlijke pastorale consequenties. Katholieke verloofden die het echte huwelijk voor de Kerk willen vieren, kunnen niet geweigerd geworden alleen om hun schaarse religiositeit of om de schaarsheid of het ontbreken van hun religieuze geloof. Zoals de Zalige Johannes Paulus II leert, “brengt (het) bovendien ernstige risico's mee andere criteria te willen vaststellen voor de toelating tot de kerkelijke viering van het huwelijk, criteria die de mate van geloof van de huwenden zouden betreffen. Vooral het risico van het vellen van ongegronde en discriminerende oordelen; verder het risico van twijfels te wekken over de geldigheid van reeds gesloten huwelijken, tot ernstige schade voor de christelijke gemeenschap en met nieuwe, ongerechtvaardigde ongerustheid voor het geweten van de gehuwden”. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 68 H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven, Evangelium Vitae (25 mrt 1995), 7

“De wezenlijke eigenschappen van het Huwelijk zijn de eenheid en de onontbindbaarheid, die in het christelijk Huwelijk om reden van het Sacrament een bijzondere bekrachtiging vinden.” Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 1056 Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 48 Vgl. Mt. 19, 6

Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) onderzoekt de ervaringen omtrent de voorbereiding voor het huwelijk en de evangelisatie van de echtparen en van het gezin. Een typisch fenomeen, dat in verscheidene landen wordt gezien, is namelijk dat van het ontstaan van gemeenschappen bestaande uit gezinnen of echtparen die hun christelijk leven beleven in het kader van de parochies en de spiritualiteitsbewegingen die – zoals ook Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) veronderstelt – een belangrijke functie hebben in de evangelisatie, ook buiten de gezinnen. Er bestaan namelijk gehele gezinnen die deelnemen aan de missio ad gentes (missie tot de volkeren) in een zeer geseculariseerde omgeving. Er bestaan landen (bijvoorbeeld Hongarije) waar, in de grote meerderheid van de parochies, uit gezinnen bestaande gemeenschappen werken met een grote rijkdom aan activiteiten. De samenwerking tussen diocesen en spiritualiteitsbewegingen kan juridische dimensies aannemen wanneer er contracten ontstaan over hun missie en activiteit in de plaatselijke Kerk. Een functie die goed omschreven is in het recht Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 1063. 4 wordt aan de orde gesteld in Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013). Het gaat om de “hulp aan gehuwden, opdat zij, door het getrouw bewaren en behoeden van het huwelijksverbond, ertoe komen van dag tot dag een heiliger en rijker gezinsleven te leiden.”

De Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) hebben betrekking op de feitelijke verbintenissen zonder religieuze of burgerlijke erkenning. Dit probleem blijkt één van de belangrijkste in veel landen. Als H. Paus Johannes Paulus II - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Familiaris Consortio
Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd
(22 november 1981) aandacht besteedde aan het probleem van de burgerlijk hertrouwde gescheidenen H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 84, blijkt het fenomeen van paren die samenwonen zonder religieus of burgerlijk huwelijk statistisch nog groter. Zij vertegenwoordigen in bepaalde landen de meerderheid van de samenwonende paren en de overgrote meerderheid van de jonge paren. Velen van hen bezoeken catechesegroepen of behoren tot spiritualiteitsbewegingen. Het fenomeen kan een verdiepte overweging vereisen.

Wat betreft de hertrouwd gescheidenen Bisschoppensynodes, Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode, De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie (18 okt 2013), 9. (vraag 4c-e) wordt ook de kwestie van hun pastorale zorg en het probleem waarom enkelen van hen zich in de Kerk gemarginaliseerd voelen aan de orde gesteld. Bisschoppensynodes, Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode, De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie (18 okt 2013), 9. (4d) De vraagt lijkt niet speciaal gericht op de toegang tot het sacrament van de Biecht en van de Communie – dat thema wordt aangeduid in Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) –, maar kan andere gebieden van het kerkelijk leven signaleren, zoals bijvoorbeeld eventueel de werkverhoudingen in publieke dienstinstellingen die door de Kerk worden geleid enz.

Een echt juridische Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) verwijst naar de mogelijkheid tot stroomlijning van de procedure van de nietigverklaring van het huwelijk. Paus Benedictus XVI heeft het 11 februari van dit jaar mogelijk gemaakt dat “de vonnissen van de Rota die het huwelijk nietig verklaren uitvoerbaar zijn zonder dat een tweede overeenstemmend besluit wordt genomen.” Raad voor de Openbare Aangelegenheden - Staatssecretariaat, Rescriptum ex audientia Ss.mi - inzake nietigverklaringen van huwelijken (11 feb 2013)

Ten aanzien van al deze kwesties wordt ook gevraagd of er pastorale initiatieven zijn met betrekking tot personen die zich in moeilijke huwelijkssituaties bevinden.

Over de verbintenissen tussen personen van hetzelfde geslacht proberen de Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) de diverse burgerlijke regelgevingen en de pastorale houding van de Kerk helder te krijgen.

De kwestie van de opvoeding van kinderen die in irreguliere huwelijkssituaties leven doet zich voor. Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) veronderstelt duidelijk dat de Kerk dit probleem met grote openheid benadert en dat ze zoekt naar methoden van voorbereiding op de Sacramenten, hun toediening en de begeleiding van kinderen en adolescenten die deze Sacramenten ontvangen hebben.

Wat betreft de openheid van de echtgenoten voor het leven, wordt de praktijk betreffende de leer van H. Paus Paulus VI - Encycliek
Humanae Vitae
Het menselijk leven en geboorteregelingen
(25 juli 1968) onderzocht. Ook het aspect dat de praktijk van het sacrament van de Biecht betreft, wordt aan de orde gesteld Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013). De biechtvaders, als dienaars van de Kerk, moeten zich immers, volgens de wet, trouw houden aan het Leergezag en aan de normen van de bevoegde autoriteiten. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 978. §2 De laatste pastorale vraag van dit thema Bisschoppensynodes
De pastorale uitdagingen met betrekking tot het gezin in het kader van de evangelisatie
Lineamenta (voorbereidend document) voor de 3e Buitengewone Bisschoppensynode
(18 oktober 2013) richt de aandacht weer op de centrale waarde, dat wil zeggen, het leven. Het onderzoekt op een positieve manier hoe een meer open mentaliteit voor geboortes kan worden bevorderd. Zo wordt de hele vragenlijst in een hogere context geplaatst: voorbij de problemen die er zijn opent de horizon zich naar de erkenning van het feit dat het gezin een waar geschenk van de Schepper aan de mensheid is.