Ook in de primitieve christelijke gemeenschap verschijnt het gezin als de “huiskerk” Vgl. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1655: In de zogenoemde “gezinsregels” van de nieuwtestamentische apostolische brieven wordt de grootfamilie van de antieke wereld geïdentificeerd als de plaats van de diepste solidariteit tussen man en vrouw, tussen ouders en kinderen, tussen rijken en armen. Vgl. Ef. 5, 21-6, 9 Vgl. Kol. 3, 18-4, 1 Vgl. 1 Tim. 2, 8-15 Vgl. Titus 2, 1-10 Vgl. 1 Pt. 2,13-3, 7 Vgl. Filemon 1-18 In het bijzonder de Brief aan de Efesiërs heeft in de huwelijksliefde tussen man en vrouw “het grote geheim” gezien, dat de liefde van Christus en de Kerk tegenwoordig stelt in de wereld Vgl. Ef. 5, 31-32

In de loop der eeuwen, vooral in de moderne tijd tot aan onze dagen, heeft de Kerk het nooit laten ontbreken aan haar bestendige en toenemende onderricht over het gezin en het huwelijk dat eraan ten grondslag ligt. Één van de hoogste uitdrukkingen is voorgesteld door het Tweede Vaticaans Concilie, in de pastorale constitutie 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Gaudium et Spes
Over de Kerk in de wereld van deze tijd
(7 december 1965), dat bij de behandeling van enkele van de meest urgente problemen een heel hoofdstuk wijdt aan de bevordering van de waardigheid van het huwelijk en het gezin, zoals blijkt uit de beschrijving van haar waarde voor de opbouw van de samenleving:

“het gezin, waarin verschillende generaties elkaar ontmoeten, en elkaar helpen om tot een diepere wijsheid te komen en om de rechten van de personen harmonisch te verbinden met de andere eisen van het sociale leven, (vormt) werkelijk het fundament van de samenleving”. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 52

Van speciale intensiteit is de oproep tot een christocentrische spiritualiteit voor de gelovige echtgenoten:

“Tenslotte moeten de echtgenoten zelf, geschapen naar het beeld van de levende God en geplaatst in een echte orde van personen, verbonden zijn in een eenheid van liefde, een eenheid van geest en een onderlinge heiligheid om zo, in navolging van Christus, die de oorsprong van het leven is, in de vreugde en de offers van hun roeping, door hun trouwe liefde de getuigen te worden van het liefdesmysterie, dat de Heer door zijn dood en verrijzenis aan de wereld heeft geopenbaard”. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 52

Ook de opvolgers van Petrus hebben na het Tweede Vaticaans Concilie de leer over het huwelijk en het gezin verrijkt met hun Leergezag, in het bijzonder Paulus VI met de Encycliek H. Paus Paulus VI - Encycliek
Humanae Vitae
Het menselijk leven en geboorteregelingen
(25 juli 1968), die specifieke onderrichtingen over de principes en voor de praktijk geeft. Vervolgens benadrukte Paus Johannes Paulus II deze in de Apostolische Exhortatie H. Paus Johannes Paulus II - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Familiaris Consortio
Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd
(22 november 1981) door het goddelijk plan inzake de oorspronkelijke waarheid van de huwelijksliefde en het gezin voor ogen te stellen:

“De enige "plaats" die deze overgave in haar hele waarheid mogelijk maakt, is het huwelijk ofwel het verbond van echtelijke liefde of van bewuste en vrije keuze waarmee man en vrouw de intieme gemeenschap van leven en liefde aanvaarden die door God zelf gewild is Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 48 en die alleen in dit licht haar ware zin openbaart. Het huwelijk betekent geen onrechtmatige inmenging van de maatschappij of van de overheid en evenmin het opleggen van een vorm van buitenaf, maar is een innerlijk vereiste van het verbond van de echtelijke liefde, dat zichzelf openlijk bevestigt als uniek en exclusief, opdat aldus de volledige trouw aan de bedoeling van God de Schepper wordt beleefd. Deze trouw tast de vrijheid van de persoon geenszins aan, maar beschermt deze juist tegen alle subjectivisme en relativisme en doet ze delen in de wijsheid van de Schepper”. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 11

De Catechismus-Compendium
Catechismus van de Katholieke Kerk
(15 augustus 1997) brengt deze fundamentele gegevens samen:

“Het huwelijksverbond, waardoor man en vrouw met elkaar een innige gemeenschap van leven en liefde vormen, werd door de Schepper gesticht en van eigen wetten voorzien. Het is van nature gericht op het welzijn van de echtgenoten en op het voortbrengen en opvoeden van kinderen. Het is door Christus onze Heer tussen gedoopten tot de waardigheid van Sacrament verheven Vgl. Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983), 1055” Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 1660.

De leer die uiteengezet wordt in de Catechismus-Compendium
Catechismus van de Katholieke Kerk
(15 augustus 1997) betreft zowel de theologische principes als het moreel gedrag, welke onder twee aparte titels behandeld worden: Het sacrament van het huwelijk (nr. 1601-1658) en Het zesde gebod (nr. 2331-2391). Het aandachtig lezen van deze delen van de Catechismus verschaft een geactualiseerd begrip van de geloofsleer ter ondersteuning van de handelingen van de Kerk met het oog op de hedendaagse uitdagingen. Haar pastorale werk vindt inspiratie in de waarheid van het huwelijk, zoals gezien in het plan van God, die het mannelijke en vrouwelijke geschapen heeft en in de volheid van de tijd in Jezus ook de volheid van de huwelijksliefde tot sacrament verheven heeft. Het op consensus gebaseerde christelijk huwelijk is ook begiftigd met haar eigen werkingen zoals de weldaden en de opgaven van de echtgenoten, maar het is niet onttrokken aan de heerschappij van de zonde Vgl. Gen. 3, 1-24 die diepe wonden en ook inbreuken op de waardigheid van het sacrament kan veroorzaken.

De recente Encycliek van Paus Franciscus, Paus Franciscus - Encycliek
Lumen Fidei
Licht van het geloof
(29 juni 2013), spreekt over het gezin in connectie met het geloof dat openbaart “hoe stevig de banden tussen mensen kunnen zijn, wanneer God in hun midden tegenwoordig is” Paus Franciscus, Encycliek, Licht van het geloof, Lumen Fidei (29 juni 2013), 50 “Het eerste gebied waarop het geloof licht schenkt aan het samenzijn van mensen, bevindt zich in de familiekring. Ik denk vooral aan de duurzame band tussen man en vrouw in het huwelijk. Het huwelijk ontstaat uit hun liefde, die een teken en aanwezigheid is van de liefde van God en voortkomt uit de erkenning en aanvaarding van het goede van het onderscheid tussen de geslachten, waardoor de echtgenoten één vlees worden Vgl. Gen. 2, 24 en in staat zijn nieuw leven te verwekken, als uitdrukking van de goedheid van de Schepper, van zijn wijsheid en van het plan van zijn liefde. Gegrondvest in deze liefde kunnen man en vrouw elkaar wederzijds liefde beloven, in een gebaar dat hun hele leven engageert en dat in veel facetten herinnert aan het geloof. Liefde beloven die voor altijd geldt, is mogelijk wanneer men een plan ontdekt dat de eigen projecten overstijgt, dat ons draagt en ons in staat stelt om aan de geliefde persoon de hele toekomst te schenken” Paus Franciscus, Encycliek, Licht van het geloof, Lumen Fidei (29 juni 2013), 52. “Het geloof is geen asiel voor mensen zonder moed; het maakt veeleer het leven weids. Het geloof laat ons een grootse roeping ontdekken: de roeping tot de liefde. Het geloof garandeert dat deze liefde betrouwbaar is en de moeite waard is om zich aan haar over te leveren, omdat zij gegrondvest is in de trouw van God, die sterker is dan al onze zwakheden”. Paus Franciscus, Encycliek, Licht van het geloof, Lumen Fidei (29 juni 2013), 53