Deze bijdragen van de Pausen omvatten de reflectie van talloze wetenschappers, filosofen, theologen en maatschappelijke organisaties die het denken van de Kerk betreffende deze kwesties hebben verrijkt. Wij kunnen echter niet eraan voorbijgaan dat ook buiten de katholieke Kerk andere Kerken en christelijke gemeenschappen - evenals andere religies - een diepe bezorgdheid en kostbare reflectie hebben ontwikkeld aangaande deze thema’s die ons allen ter harte gaan. Om slechts een bijzonder veelbetekenend voorbeeld te noemen wil ik in het kort een gedeelte van de bijdrage hernemen van onze geliefde Oecumenische Patriarch Bartholomeüs, met wie wij de hoop op een volle kerkelijke eenheid delen.

Patriarch Bartholomeüs heeft in het bijzonder gewezen op de noodzaak dat ieder berouw heeft over de wijze waarop hij de planeet mishandelt, omdat “in de mate waarin wij allen kleine ecologische schade veroorzaken”, wij geroepen zijn “onze kleine of grote bijdrage aan de ontwrichting en de vernietiging van het milieu” Patriarch Bartholomeos I, Boodschap voor de Gebedsdag voor het vrijwaren van de schepping (1 sept 2008) te erkennen. Op dit punt heeft hij zich herhaaldelijk op een krachtige en prikkelende wijze uitgelaten door ons uit te nodigen onze zonden tegen de schepping te erkennen: “Dat de menselijke wezens de biologische diversiteit in de schepping van God verwoesten; dat de menselijke wezens de integriteit van de aarde in gevaar brengen en bijdragen aan de klimaatverandering door de aarde te beroven van haar natuurlijke wouden of door haar vochtige zones te verwoesten; dat de menselijke wezens het water, de bodem, de lucht vervuilen: dat zijn allemaal zonden”. Patriarch Bartholomeos I, Toespraak in Santa Barbara, Californië (8 nov 1997) vgl. John Chryssaugis, On earth as in Heaven: Ecological Vision and Initiatives of Ecumenical Patriarch Bartholomew, Bronx, New York 2012 Want “een misdaad tegen de natuur is een misdaad tegen onszelf en een zonde tegen God ”. Patriarch Bartholomeos I, Toespraak in Santa Barbara, Californië (8 nov 1997)

Tegelijkertijd heeft Bartholomeüs opnieuw de aandacht gevestigd op de ethische en spirituele wortels van de problemen betreffende het milieu, die ons uitnodigen niet alleen oplossingen te zoeken in de techniek, maar ook in een verandering van het menselijk wezen, omdat wij anders alleen maar de symptomen zouden aanpakken. Hij heeft ons voorgehouden van consumptie over te gaan op offer, van hebzucht op edelmoedigheid, van verkwisting op het vermogen samen te delen in een ascese die ”betekent leren geven en niet alleen maar eenvoudigweg afzien. Het is een wijze van liefhebben, langzaam overgaan van wat ik wil, op hetgeen waaraan de wereld van God behoefte heeft. Het is bevrijding van angst, hebzucht en afhankelijkheid”. Patriarch Bartholomeos I, Lezing in het klooster van Utstein, Noorwegen (23 juni 2003) Wij Christenen zijn bovendien geroepen “de wereld te aanvaarden als een sacrament van gemeenschap, als een wijze van delen met God en de naaste op wereldschaal. Het is onze nederige overtuiging dat het goddelijke en menselijke elkaar ontmoeten in het kleinste detail van het naadloze kleed van Gods schepping, zelfs in het laatste korreltje stof van onze planeet”. Patriarch Bartholomeos I, Topconferentie van Halki, Istanboel, Toespraak “Global Responsibility and Ecological Sustainability: Closing Remarks” (20 juni 2012)