Video

Dierbare broeders en zusters,

Het is mij een groot genoegen en een bijzondere genade om elkaar bij het graf van de apostel Paulus te ontmoeten om de Week van het Gebed voor de eenheid van de Christenen af te sluiten. Ik groet hartelijk de hier verzamelde kardinalen, in het bijzonder de aartspriester van deze basiliek kardinaal Harvey en met hem de abt en de monnikengemeenschap waar we te gast mogen zijn. Ik groet kardinaal Koch, voorzitter van de Pauselijke Raad ter bevordering van de Eenheid van de Christenen en alle medewerkers van het dicasterie. Ik richt mijn hartelijke en broederlijke groet aan zijne eminentie metropoliet Gennadios, representant van het oecumenische patriarchaat en aan reverend canon Richardson, persoonlijk vertegenwoordiger bij de Heilige Stoel van de aartsbisschop van Canterbury, en aan alle de vertegenwoordigers van de verschillende kerken en kerkelijke communiteiten die hier vanavond bij elkaar gekomen zijn. Bovendien verheugd het mij bijzonder om de leden van de Gemeenschappelijke Commissie voor Theologische Dialoog tussen de Katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk (als één geheel) te kunnen begroeten. Ik wens u vruchtbare werkzaamheden toe voor de plenaire vergadering die dezer dagen plaats vindt in Rome. Zo groet ik ook de studenten van het Oecumenisch Instituut in Bossey en de jonge Orthodoxe en Oosters-orthodoxe studenten die naar Rome zijn gekomen om hun kennis van de katholieke Kerk te verdiepen. En ten slotte groet ik iedereen hier verzameld om te bidden voor de eenheid van alle discipelen van Christus.

Deze viering vindt plaats in de context van het Jaar van het Geloof dat 11 oktober jongstleden is begonnen, de dag dat het vijftig jaar geleden was dat het Tweede Vaticaanse Concilie werd geopend. De eenheid in hetzelfde geloof is de basis voor de oecumene. De eenheid is een geschenk van God dat onlosmakelijk met het geloof is verbonden. De heilige Paulus zegt het treffend: “Eén lichaam en éen geest, zoals gij ook geroepen zijt tot een en dezelfde hoop waarvoor Gods roeping borg staat. Eén Heer, één geloof, één doop. Eén God en Vader van allen, die is boven allen en met allen en in allen.” (Ef. 4, 4-6). De doop als getuigenis van het geloof in God, - Vader en Schepper, die zich in zijn Zoon Jezus Christus heeft geopenbaard en de levend en heilig makende Geest heeft uitgestort, - verenigt alle Christenen. Zonder dat geloof, - dat vooral een geschenk van God is maar ook antwoord van de mens -, wordt de oecumenische beweging een soort van “verdrag” om een gemeenschappelijk belang na te streven. Het Tweede Vaticaanse Concilie herinnert ons eraan, dat hoe inniger de eenheid van de gemeenschap is die zich verenigd met de Vader, het Woord en de Heilige Geest, des te inniger en gemakkelijker zal ze in staat zijn de innerlijke gebroederlijkheid te verdiepen. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 7 De doctrinaire kwesties die ons nog steeds verdelen mogen we niet geringschatten of bagatelliseren, nee, we moeten ze juist stoutmoedig aanpakken in een geest van gebroederlijkheid en wederzijds respect. Wanneer de dialoog de prioriteiten van het geloof weerspiegelt wordt het mogelijk ons open te stellen voor God in de overtuiging dat wij alleen niet in staat zijn de volledige eenheid te bereiken, maar dat het de Heilige Geest is die haar zal bewerken. Die maakt het ook mogelijk de geestelijke rijkdom te begrijpen die al aanwezig is in de verschillende kerken en kerkelijke gemeenschappen.

In de huidige maatschappij lijkt de christelijke boodschap het persoonlijke en gemeenschappelijke leven steeds minder te gestalten en dat betekent een uitdaging voor alle kerken en kerkelijke gemeenschappen. De eenheid is in zichzelf een geprivilegieerd middel, bijna een voorwaarde om meer geloofwaardig het Evangelie te verkondigen aan hen die de Verlosser nog niet kennen of aan hen die al wel van Hem gehoord hebben, maar dit kostbare geschenk vergeten zijn. Het schandaal van de scheiding die de missionaire activiteiten schaadde, gaf de impuls tot de oecumenische beweging zoals we die vandaag kennen. De volle zichtbare eenheid van alle Christenen moet worden gezien als belangrijk voor een nog duidelijker getuigenis. Terwijl we op weg naar volledige eenheid zijn, is het echter noodzakelijk een praktische samenwerking tussen de leerlingen van Christus na te streven bij de verkondiging van het geloof aan de wereld. Al vandaag hebben we grote behoefte aan verzoening, dialoog en wederzijds begrip, niet vanuit een moraliserend oogpunt, maar juist omwille van christelijke geloofwaardigheid en sterkere aanwezigheid in de werkelijkheid van onze tijd.

Het ware geloof in God is vervolgens ook onlosmakelijk verbonden met persoonlijke heiligheid en met het streven naar gerechtigheid. Het door de profeet Micha geïnspireerde thema van de vandaag eindigende Week van het gebed was: “wat verlangt de Heer van ons” Vgl. Micha 6, 6-8 In Nederland: "Wandelen met God". Het thema werd ons voorgesteld door de Student Christian Movement Christelijke studentenbeweging uit India, in samenwerking met de All India Catholic University Federation Katholieke federatie van Universiteiten in India en de National Council of Churches in India Nationale Raad van Kerken in India; zij hebben ook samen de hulpmiddelen voor de bezinning en voor het gebed vervaardigd. Ik wil mijn grote dankbaarheid uitspreken aan degenen die daar met grote toewijding aan hebben gewerkt en ik verzeker u van mijn gebed voor alle Christenen in India, die van hun geloof soms moeten getuigen onder zeer zware omstandigheden. “Nederig wandelen met God” (Micha 6, 8) betekent vooral net als Abraham onderweg zijn in de radicaliteit van het geloof, zich aan God toe vertrouwen en onze hoop en ons streven op Hem richten, maar het betekent ook barrières slechten: haat, racisme, sociale- en religieuze discriminatie die de samenleving als geheel beschadigen. Zoals de heilige Paulus zegt moeten Christenen als eersten een lichtend voorbeeld zijn in het zoeken naar verzoening en in eenheid met Christus verkeren die elke vorm van scheiding overwint. In de Brief aan de Galaten schrijft de apostel van de heidenen: “Want gij allen die in Christus zijt gedoopt, zijt met Christus bekleed. Er is geen jood of heiden meer, er is geen slaaf of vrije, er is geen man en vrouw: allen tezamen zijt gij één in Christus Jezus.” (Gal. 3, 27-28)

Onze zoektocht naar eenheid in waarheid en liefde, mag ook nooit uit het oog verliezen dat de eenheid van Christenen het werk van de Heilige Geest is en onze eigen krachten te boven gaat. Daarom bestaat spirituele oecumene vooral uit gebed en is dat het hart van de oecumene. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 8 De oecumene zal geen blijvende vruchten dragen als ze niet gepaard gaat met concrete gebaren van bekering, die het geweten in beweging zetten, de herinneringen genezen en de relaties bevorderen. Zoals het decreet over de oecumene van Vaticanum II zegt: “er is geen echte oecumene zonder innerlijke bekering.” 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 7 Een authentieke bekering, zoals voorgesteld door de profeet Micha en waarvan de apostel Paulus is een belangrijk voorbeeld is, zal ons dichter bij God brengen en dichter bij het centrum van ons leven, waardoor we dan ook steeds dichter bij elkaar komen. Dit is een fundamenteel element in ons oecumenische engagement. De vernieuwing van ons innerlijk leven, van ons hart en van onze geest, die wordt weerspiegeld in ons dagelijks leven, is doorslaggevend voor iedere dialoog en voor iedere weg van verzoening; zij maakt de oecumene tot een gezamenlijk engagement van begrip, respect en liefde “opdat de wereld kan geloven” (Joh. 17, 21).

Dierbare broeders en zusters,

Lieve broeders en zusters, laat we ons in vertrouwen wenden tot de Maagd Maria, een ongeëvenaard model van evangelisatie, voorbeeld voor de kerk, opdat die zal zijn “teken en instrument van het intieme verbond met God en de eenheid van de gehele mensheid”2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 1, en zo een eerlijke aankondiging, ook in onze tijd, van Christus de Verlosser.

Amen.