De jaren na het Tweede Vaticaans Concilie zijn buitengewoon vruchtbaar geweest voor de katholieke theologie. Nieuwe theologische stemmen klonken, met name van leken, mannen en vrouwen. Nieuwe culturele contexten meldden zich in de theologie, met name die van Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Er waren nieuwe thema’s voor reflectie, zoals vrede, rechtvaardigheid, ecologie en bio-ethiek. Oude thema’s werden dieper doordacht, omdat de studie van Bijbel, liturgie, patristiek en middeleeuwen zich vernieuwde. En er werd met nieuwe gesprekspartners van gedachten gewisseld in de oecumenische, interreligieuze en interculturele dialoog. Dat zijn fundamenteel positieve ontwikkelingen. De katholieke theologie heeft het pad willen volgen, opengelegd door het Concilie, dat uitdrukking wilde geven aan ‘zijn verbondenheid ... met, en zijn zorg en liefde voor de gehele mensheid’, door met haar in dialoog te gaan, en ‘aan de mensheid de heilskracht ter beschikking te stellen, welke de Kerk zelf onder leiding van de Heilige Geest van haar Stichter ontvangt’ 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 3 . Maar in deze periode is de theologie ook wat gefragmenteerd geraakt, terwijl in de dialoog die we zojuist noemden, de theologie uitgedaagd wordt haar ware identiteit te bewaren. Daarom rijst de vraag wat de kenmerken zijn van de katholieke theologie en wat haar, in al haar veelvormigheid, een klaar zelfbesef geeft in haar contacten met de wereld van tegenwoordig.

Het is evident dat de Kerk in zekere mate een gemeenschappelijke taal nodig heeft om de ene boodschap van Christus aan de wereld te kunnen meedelen, zowel theologisch als pastoraal. Met recht kunnen we daarom zeggen dat een zekere eenheid in de theologie noodzakelijk is. Maar het woord eenheid moet hier zorgvuldig begrepen worden; we moeten het niet verwarren met uniformiteit of een bepaalde stijl. De theologie moet, net als de Kerk - zoals het credo belijdt - haar eenheid vinden in nauwe correlatie met de idee van katholiciteit, alsook met die van heiligheid en apostoliciteit Zie voor deze laatste twee respectievelijk nrs. 92-94 en nrs. 10 en 25-32 van dit document.. De katholiciteit van de Kerk is een afgeleide van Christus zelf, die de verlosser van de hele wereld en van heel de mensheid is Vgl. Ef. 1, 3-10 Vgl. 1 Tim. 2, 3-6 . De Kerk is daarom thuis in alle volken en culturen, en probeert ‘alles te verzamelen dat bijdraagt tot hun redding en heiliging’ Henri DE LUBAC, Catholicism: Christ and the Common Destiny of Man, San Francisco: Ignatius Press, 1988, 298 Het feit dat er één Verlosser is laat zien dat katholiciteit en eenheid noodzakelijk met elkaar verbonden zijn. Theologie exploreert het onuitputtelijke mysterie van God en de talloze wijzen waarop Gods genade heil tot stand brengt in uiteenlopende omstandigheden; daarom neemt theologie terecht en noodzakelijk vele vormen aan, maar omdat ze de sporen zoekt van de unieke waarheid van de Drie-ene God en van het ene heilsplan, met als middelpunt de ene Heer Jezus Christus, zal dit theologische veelvoud ook karakteristieke familietrekken vertonen.

De Internationale Theologische Commissie (ITC) heeft meerdere aspecten van de opdracht van de theologie bestudeerd en gepubliceerd in eerdere documenten, met name Theological Pluralism (1972), Theses on the Relationship between the Ecclesiastical Magisterium and Theology (1975), en Internationale Theologische Commissie
De interpretatie van het dogma
(1 oktober 1989) (1990). Het huidige document probeert eigen familietrekken van katholieke theologie te beschrijven. Het kijkt naar fundamentele perspectieven en principes die de katholieke theologie kenmerken, en presenteert criteria waaraan vele en onderscheiden vormen van theologie desalniettemin kunnen worden herkend als authentiek katholiek, en als deelnemend in de zending van de katholieke Kerk; die zending houdt in dat zij het goede nieuws verkondigt aan mensen uit alle rassen en stammen en volken en talen Vgl. Mt. 28,18-20 Vgl. Openb. 7, 9 en dat zij, door hun de stem te laten horen van de ene Heer, allen verzamelt tot één kudde met één herder. Vgl. Joh. 10, 16 Voor die zending is nodig, dat katholieke theologie zowel in eenheid verscheidenheid toont, als in verscheidenheid eenheid. Verschillende vormen van katholieke theologiebeoefening moeten als zodanig herkenbaar zijn, elkaar ondersteunen en aan elkaar verantwoording afleggen, zoals alle christenen dat moeten doen, in de gemeenschap van de Kerk, om zo God te eren. Dit document heeft dan ook drie hoofdstukken, gegroepeerd rond de volgende thema’s: in de rijke meervoudigheid van uitdrukkingsvormen, protagonisten, ideeën en contexten is theologie katholiek, en in die zin fundamenteel één, als zij voortkomt uit een aandachtig beluisteren van het Woord van God (Hoofdstuk 1); als zij zich bewust en getrouw situeert binnen de gemeenschap van de Kerk (Hoofdstuk 2); en als zij gericht staat op het dienen van God in de wereld, door goddelijke waarheid aan de mannen en vrouwen van deze tijd aan te bieden in een verstaanbare vorm (Hoofdstuk 3).