In deze beklemmende, onzekere en de laatste tijd naar geweld neigende context heeft God Zijn Kerk laten opbloeien. Zij is daar in een opmerkelijke verscheidenheid aanwezig. Naast de Katholieke Kerk is er in het Midden-Oosten een groot aantal eerbiedwaardige Kerken en kerkelijke gemeenschappen van recentere datum bijgekomen. Dit mozaïek vereist een aanzienlijke en constante inspanning om, met respect voor eenieders rijkdommen, de eenheid op te bouwen en aldus de geloofwaardigheid van de verkondiging van het Evangelie en het christelijke getuigenis te versterken. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 1 De eenheid is een gave Gods, die is ontsproten aan de heilige Geest en met geduldige vastberadenheid moet worden ontwikkeld. Vgl. 1 Pt. 3, 8-9 Wij weten dat wij, wanneer onze verdeeldheid zich aan ons manifesteert, gemakkelijk geneigd zijn alleen zuiver menselijke criteria te hanteren en de wijze raad van de heilige Paulus te vergeten. Vgl. 1 Kor. 6, 7-8 Hij maant ons: “Wees vol ijver om de eenheid van de Geest te behouden door de band van de vrede” (Ef. 4, 3). Het geloof is het centrum en de vrucht van de ware oecumene. Vgl. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Tot de deelnemers aan de Algemene Vergadering (2012) van de Congregatie voor de Geloofsleer (27 jan 2012), 4. AAS 104 (2012), blz. 109 Allereerst moet het geloof zelf worden verdiept. De eenheid groeit door constant gebed en bekering die ieder van ons in staat stellen te leven in overeenstemming met de waarheid en de naastenliefde. Vgl. Ef. 4, 15-16 Het Tweede Vaticaans Concilie heeft deze “geestelijke oecumene”, de ziel van de ware oecumene, aangemoedigd. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 8 De situatie in het Midden-Oosten bevat in zich al een dringende oproep tot heiligheid van leven. De levens van de martelaren bevestigen dat heiligen en martelaren van elke kerkgemeenschap levende getuigen zijn geweest – en zeker ook vandaag nog zijn – van deze onverbroken eenheid in de verheerlijkte Christus, een voorproef van ons “allen tezamen verzameld zijn” als een in Hem verzoend volk. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de inzet voor de oecumene, Ut Unum Sint (25 mei 1995), 83-84 Daarom moeten wij ook binnen de Katholieke Kerk zelf de gemeenschap versterken die getuigt van de liefde van Christus.

Op basis van de aanwijzingen die zijn neergelegd in het Pauselijke Raad ter bevordering vd Eenheid vd Christenen
Oecumenisch Directorium
Richtlijnen voor de toepassing van de beginselen en normen inzake de oecumenische beweging (25 maart 1993) kunnen de katholieke gelovigen de geestelijke oecumene bevorderen in parochies, in abdijen en kloosters, in scholen en universiteiten, en in de seminaries. Pastores moeten er voor zorgen dat de gelovigen op alle terreinen van hun leven zichzelf gaan zien als getuigen van de gemeenschap. Gemeenschap in deze zin is allesbehalve een onduidelijk samenraapsel. Het waarachtige getuigenis vereist erkenning van en respect voor de ander, bereidheid tot dialoog in waarheid, geduld als uiting van liefde, eenvoud en nederigheid van iemand die beseft dat hij een zondaar is in het oog van God en van zijn naaste, bereidheid ook tot vergeving, verzoening en zuivering van gedachten zowel op het persoonlijke als maatschappelijke vlak.

Ik moedig de inzet van de theologen aan die onvermoeibaar voor de eenheid werken: ook spreek ik mijn waardering uit voor de activiteiten van de plaatselijke oecumenische commissies op verschillende niveaus en voor de inspanningen van de vele gemeenschappen die bidden en werken om de verlangde eenheid te bereiken door bevordering van vriendschap en broederschap. Omwille van de trouw aan de oorsprong van de Kerk en aan haar levende tradities is het ook van belang dat allen met één stem spreken wanneer het gaat over grote morele kwesties die de waarheid betreffen aangaande de mens, het gezin, de seksualiteit, de bio-ethiek, de vrijheid, de rechtvaardigheid en de vrede.

Overigens bestaat er in charitatieve instellingen en het onderwijs al langer een “praktische oecumene” tussen Christenen van de verschillende Kerken en kerkelijke gemeenschappen in de regio. De Raad van Kerken van het Midden-Oosten, waarvan de Kerken van de verschillende christelijke tradities in de regio lid zijn, biedt een ruim kader voor een dialoog die zich kan ontwikkelen in liefde en wederzijdse waardering.

Het Tweede Vaticaans Concilie heeft erop gewezen dat, wil de oecumene voortgang boeken, het pad dat zij bewandelt allereerst moet worden gekenmerkt door het gebed van de Christenen, “voorbeeld, gewetensvolle trouw aan de oude Oosterse tradities, door elkaar beter te leren kennen, door samenwerking en broederlijke waardering van personen en zaken“. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de Oosterse Kerken, Orientalium Ecclesiarum (21 nov 1964), 24 Bovenal zouden allen zich nog meer op Christus zelf moeten richten. Jezus verenigt hen die in Hem geloven en Hem liefhebben, Hij schenkt hun de Geest van Zijn Vader en ook Maria, Zijn Moeder (Joh. 14, 26)(Joh. 16, 7)(Joh. 19, 27). Deze tweevoudige gave op verschillend niveau, kan een machtige steun zijn, die door allen ten volle in aanmerking moet worden genomen.

Onze gemeenschappelijke liefde voor Christus, “die geen zonde heeft gedaan” en in wiens “mond geen bedrog is gevonden", (1 Pt. 2, 22) en de “nauwe verbondenheid” 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 15 die bestaat tussen de Kerken van het Oosten onderling die niet de volledige gemeenschap met de Katholieke Kerk delen, dwingen ons tot dialoog en eenheid. In een aantal gevallen hebben katholieken, door een gemeenschappelijke religieuze herkomst, banden met Kerken in het Oosten die niet in volledige gemeenschap leven met Rome. Om, met het oog op een gemeenschappelijk getuigenis, een hernieuwde oecumenische pastoraal mogelijk te maken, zou het goed zijn als de openheid van het Concilie ten aanzien van een zekere "communicatio in sacris" voor de Sacramenten van de Biecht, de Eucharistie en de Ziekenzalving goed werd begrepen; Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de Oosterse Kerken, Orientalium Ecclesiarum (21 nov 1964), 26-27 deze "communicatio" is niet alleen mogelijk maar in sommige situaties, in overeenstemming met de specifieke regels en met toestemming van de kerkelijke autoriteiten, zelfs aanbevelenswaardig. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de oecumene, Unitatis Redintegratio (21 nov 1964), 15 Vgl. Pauselijke Raad ter bevordering vd Eenheid vd Christenen, Richtlijnen voor de toepassing van de beginselen en normen inzake de oecumenische beweging, Oecumenisch Directorium (25 mrt 1993), 122-128. AAS 85 (1993), 1086-1088 Er zijn talrijke huwelijken gesloten tussen katholieke en orthodoxe gelovigen en ook zij vragen om speciale oecumenische aandacht. Vgl. Pauselijke Raad ter bevordering vd Eenheid vd Christenen, Richtlijnen voor de toepassing van de beginselen en normen inzake de oecumenische beweging, Oecumenisch Directorium (25 mrt 1993), 145. AAS 85 (1993), 1092 Ik moedig de bisschoppen en eparchen aan om bestaande pastorale overeenkomsten waar mogelijk toe te passen, om geleidelijk een gemeenschappelijke zielzorg te bevorderen.

Oecumenische eenheid betekent niet uniformiteit van tradities en vieringen. Ik ben ervan overtuigd dat, om te beginnen waar nodig, met Gods hulp overeenstemming kan worden bereikt over een gemeenschappelijke vertaling van het Gebed van de Heer, het Onze Vader, in de regionale talen. Vgl. Bisschoppensynodes, Aangeboden aan de H. Vader, Lijst van 44 Voorstellen van de Synode over het Midden-Oosten (23 okt 2010), 28. waarin enkele voorgestelde initiatieven onder de bevoegdheid vallen van de plaatselijke zielzorg en andere, die de Katholieke Kerk als geheel betreffen, in overleg met de H. Stoel moeten worden onderzocht. Door samen dezelfde woorden te bidden zullen Christenen hun gemeenschappelijke wortels van het éne, apostolische geloof, waarop het streven naar volledige gemeenschap gegrondvest is, erkennen. Dit streven kan bovendien zeer nuttig zijn voor de gemeenschappelijke verdieping van de studie van de Oosterse en Latijnse Vaders en van onze respectieve spirituele tradities, mits de canonieke normen die deze kwesties reguleren, juist worden toegepast.

Ik nodig de Katholieken van het Midden-Oosten uit om betrekkingen te onderhouden met de gelovigen van de verschillende kerkelijke gemeenschappen in de regio. Er zijn allerlei gemeenschappelijke initiatieven mogelijk. Men zou bijvoorbeeld kunnen beginnen met het gemeenschappelijk lezen en breder verspreiden van de Bijbel. Er zouden ook bijzonder vruchtbare vormen van samenwerking kunnen worden opgezet of verdiept op het gebied van de charitatieve activiteiten en de bevordering van de waarden van het menselijk leven, rechtvaardigheid en vrede. Dit alles zal bijdragen tot grotere wederzijdse bekendheid en tot een klimaat van waardering, beide onmisbare voorwaarden voor de bevordering van broederschap.