Paulus Augustinus Kardinaal Mayer o.s.b. - 16 januari 1988
PASCHALIS SOLLEMNITATIS De voorbereiding en viering van het Paasfeest - Rondzendbrief |
|||
► | DE AVONDMIS VAN WITTE DONDERDAG |
"Met de avondmis van Witte Donderdag opent de Kerk het Paastriduum en wil zij het laatste avondmaal gedenken, toen de Heer Jezus in de nacht dat Hij werd overgeleverd, de zijnen in de wereld een bewijs gevend van zijn liefde tot het uiterste toe, Zijn lichaam en bloed onder de gedaanten van brood en wijn aan God de Vader aanbood en als voedsel gaf aan de apostelen, en aan hen en hun opvolgers in het priesterschap de opdracht gaf ze evenzo aan te bieden". Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Constitutie, Caeremoniale Episcoporum ex decreto sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum (14 sept 1984), 297
De aandacht moet zich geheel richten op de mysteries die vooral in deze viering worden herdacht: de instelling van de Eucharistie en van het priesterschap en het gebod van de Heer betreffende de naastenliefde; dit alles zal in de homilie belicht worden.
De Eucharistieviering van Witte Donderdag heeft plaats in de avonduren, op het tijdstip dat het meest geschikt is voor de volwaardige deelname van de gehele plaatselijke gemeenschap. Alle priesters kunnen concelebreren, ook al hebben zij reeds op die dag de Eucharistieviering bij de Chrismawijding geconcelebreerd of ook al moeten zij in het belang van de gelovigen in een andere Eucharistieviering voorgaan. Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, Missale Romanum (3 apr 1969). Avondmis op Witte Donderdag
Inderdaad, waar dit om pastorale reden wordt gevraagd, kan de plaatselijke ordinaris in kerken en kapellen een tweede Eucharistieviering toestaan die in de avonduren moet gevierd worden en, in geval van strikte noodzaak, ook in de morgenuren, maar alleen voor die gelovigen die onmogelijk aan de avondmis kunnen deelnemen. Men moet echter vermijden dat dergelijke vieringen plaats hebben in het belang van particuliere personen of afzonderlijke kleine groepen en ten koste gaan van de voornaamste viering van Witte Donderdag.
Volgens oeroude traditie van de Kerk zijn alle Eucharistievieringen zonder aanwezigheid van het volk op deze dag verboden. Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, Missale Romanum (3 apr 1969). Avondmis op Witte Donderdag
Het tabernakel moet vóór de viering volstrekt leeg zijn. Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, Missale Romanum (3 apr 1969). Avindmis op Witte Donderdag, nr. 1 De hosties voor de Communie van de gelovigen moeten in deze viering van het eucharistisch offer worden geconsacreerd. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 55 Congregatie voor de Riten, Over de Eredienst van de Eucharistie, Eucharisticum Mysterium (25 mei 1967), 31 Men zal voldoende brood consacreren, ook met het oog op het uitreiken van de Communie op de volgende dag.
Voor het bewaren van het heilig Sacrament moet men een kapel inrichten die passend is versierd en uitnodigt tot gebed en overweging; bij deze versiering moeten misbruiken vermeden of afgeschaft worden en wordt ten zeerste een grote soberheid aanbevolen die bij de liturgie van deze dagen past. Congregatie voor de Riten, Decreet over de liturgische vernieuwing van het Hoogfeest van Pasen en de gehele Goede Week, Maxima redemptionis nostrae mysteria (16 nov 1955), 9
Wanneer het tabernakel zich bevindt in een kapel die gescheiden is van het middenschip, doet men er goed aan deze ruimte in te richten voor het bewaren en aanbidden van het heilig Sacrament.
Tijdens het zingen van het "Eer aan God in den hoge" worden, overeenkomstig plaatselijk gebruik, de klokken geluid; na deze lofzang zwijgen zij tot aan het "Eer aan God in den hoge" van de Paaswake, tenzij de bisschoppenconferentie of de plaatselijke ordinaris naar gelang van de omstandigheden anders heeft beschikt. Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, Missale Romanum (3 apr 1969). Avondmis van Witte Donderdag Binnen dezelfde tijdsruimte kunnen orgel en andere muziekinstrumenten alleen bespeeld worden om de zang te ondersteunen. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Constitutie, Caeremoniale Episcoporum ex decreto sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum (14 sept 1984), 300
De voetwassing die, volgens de traditie, op deze dag aan hiervoor uitgekozen mannen wordt verricht, verwijst naar de dienstbaarheid en liefde van Christus, die gekomen is "niet om gediend te worden maar om te dienen". (Mt. 20, 28) Men doet er goed aan deze traditie te handhaven en haar eigen betekenis uit te leggen.
De gaven voor de noodlijdenden, vooral de gaven die in de veertigdagentijd zijn ingezameld als vrucht van boetvaardigheid, kunnen naar voren worden gebracht in de offergang, terwijl door het volk wordt gezongen: "Ubi caritas est vera" - “Waar vriendschap heerst en liefde”. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Constitutie, Caeremoniale Episcoporum ex decreto sacrosancti Oecumenici Concilii Vaticani II instauratum (14 sept 1984), 303
Het verdient de voorkeur dat de eucharistische gaven door diakens of acolieten of buitengewone bedienaars op het ogenblik van de Communie van de altaartafel worden ontvangen; zij brengen deze daarna naar de zieken die thuis communiceren. Aldus kunnen ook de zieken zich inniger met de vierende Kerk verenigen.
Wanneer het gebed na de Communie is gezegd, wordt de processie opgesteld om het heilig Sacrament, begeleid met brandende kaarsen en wierook, door het kerkgebouw te brengen naar de plaats waar het bewaard zal worden. Voorop gaat de kruisdrager. Ondertussen zingt men de lofzang “Pange Lingua" - "Loof, mijn tong” of een ander gezang dat op de Eucharistie betrekking heeft. Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, Missale Romanum (3 apr 1969). Avondmis op Witte Donderdag, nr. 15-16 Het overbrengen en bewaren van het heilig Sacrament gebeuren niet als in de betreffende kerk op Goede Vrijdag de liturgische viering van het lijden en sterven van de Heer niet plaatsheeft. Vgl. Congregatie voor de Riten, Declaratie (15 mrt 1956), 3. AAS 48 (1956), p. 153 Vgl. Congregatie voor de Riten, Voorschriften en Verkalringen van de Heilige Ritencongregatie omtrent de herstelde Orde van de Heilige Week, Ordinationes et Declarationes Circa Ordinem Hebdomadae Sanctae Instauratum (1 feb 1957), 14
Het Sacrament wordt geplaatst in een tabernakel of in een schrijn dat daarna gesloten wordt. Nooit mag het heilig Sacrament in een monstrans uitgesteld worden.
Het tabernakel of schrijn mag niet de vorm hebben van een graf en ook de benaming “graf” moet vermeden worden, want de kapel met het rustaltaar is niet bedoeld om de begrafenis van de Heer voor te stellen, maar om het eucharistisch Brood te bewaren voor de Communie van Goede Vrijdag.
De gelovigen moeten uitgenodigd worden om na de avondmis van Witte Donderdag geruime tijd in de kerk door te brengen in aanbidding voor het heilig Sacrament dat daar op deze dag plechtig wordt bewaard. Eventueel kan tijdens een langdurige aanbidding een deel van het Evangelie van Johannes Vgl. Joh. 13-17 gelezen worden.
Na middernacht echter gebeurt de aanbidding zonder uiterlijke plechtigheid, aangezien de Goede Vrijdag dan al begonnen is. Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, Missale Romanum (3 apr 1969). Avondmis van Witte Donderdag, nr. 21 Vgl. Congregatie voor de Riten, Decreet over de liturgische vernieuwing van het Hoogfeest van Pasen en de gehele Goede Week, Maxima redemptionis nostrae mysteria (16 nov 1955), 8-10
Na de viering wordt het altaar, waaraan de Eucharistie gevierd is, ontbloot. Het verdient aanbeveling de kruisen in de kerk te bedekken met een rode of paarse doek, tenzij dit reeds op zaterdag voor de vijfde zondag van de Veertigdagentijd gebeurd is. Er mogen geen lichten voor de heiligenbeelden branden.