Dierbare broeders en zusters,

Zoals u weet, heb ik van donderdag tot zondag een pastoraal bezoek aan Duitsland gebracht; ik ben dus blij om naar gewoonte gebruik te maken van de algemene audiëntie van vandaag, om met u de intense en buitengewone dagen te doorlopen, die ik in mijn land van afkomst heb doorgebracht. Ik heb Duitsland doorkruist van noord naar zuid, van oost naar west: van de hoofdstad Berlijn naar Erfurt en Eichsfeld en tenslotte naar Freiburg, een stad dicht bij de grens met Frankrijk en Zwitserland. Ik dank vooreerst de Heer voor de mogelijkheid die Hij mij geboden heeft om personen te ontmoeten en over God te spreken, om samen te bidden en mijn broeders en zusters in het geloof te bevestigen, overeenkomstig het bijzondere mandaat dat de Heer aan Petrus en zijn opvolgers heeft toevertrouwd. Dit bezoek, dat zich afspeelde onder het devies “Waar God is, is er toekomst”, is werkelijk met de verschillende ontmoetingen en gesprekken, bij de vieringen en vooral de hoogmissen met het volk Gods, een grote viering van het geloof geweest. Deze momenten zijn een kostbare gave die ons opnieuw doen zien dat God degene is die aan ons leven zijn diepste zin geeft, echte volheid, en meer nog, dat alleen Hij toekomst geeft aan ons en iedereen.

Het is met diepe dankbaarheid dat ik mij het hartelijke en enthousiaste onthaal herinner evenals de aandacht en genegenheid die mij betoond werden op de verschillende plaatsen die ik bezocht heb. Ik dank de Duitse bisschoppen van ganser harte, meer bepaald die van de bisdommen die mij ontvangen hebben, voor de uitnodiging en voor al wat zij met hun talrijke medewerkers gedaan hebben om deze reis voor te bereiden. Mijn oprechte dank gaat ook naar de federale president en alle politieke en burgerlijke autoriteiten op federaal en regionaal vlak. Ik ben diep erkentelijk aan degenen die op verschillende manieren hebben bijgedragen tot het welslagen van dit bezoek, vooral aan de talrijke vrijwilligers. Zo is het bezoek voor mij en voor ons allen een grote gave geweest en heeft het vreugde, hoop en een nieuw elan van geloof en engagement gewekt voor de toekomst.

In de federale hoofdstad Berlijn, heeft de bondspresident mij in zijn residentie ontvangen en mij in zijn naam en die van mijn landgenoten welkom geheten; hij heeft daarbij zijn achting en genegenheid uitgedrukt tegenover een Paus die op Duitse grond geboren is. Wat mij betreft, heb ik een Paus Benedictus XVI - Toespraak
Bij de ontvangst door de president van de Bondsrepubliek Duitsland
Slot Bellevue, Berlijn
(22 september 2011) kunnen geven over de wederzijdse band tussen godsdienst en vrijheid, en heb daarbij een uitspraak geciteerd van een groot bisschop en sociaal hervormer, Wilhelm von Ketteler: “Zoals de godsdienst vrijheid nodig heeft, zo heeft vrijheid de godsdienst nodig”. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Slot Bellevue, Berlijn, Bij de ontvangst door de president van de Bondsrepubliek Duitsland (22 sept 2011), 3

Ik heb met genoegen de uitnodiging aanvaard naar het Bundestag Noot van de vert.: het parlement te gaan, zeker één van de momenten van mijn reis die grote draagwijdte heeft. Voor het Paus Benedictus XVI - Toespraak
Het luisterend hart - Reflecties op de onderbouwing van het recht
Tot de vergadering van de Duitse Bondsdag - Gebouw van de Reichstag, Berlijn
(22 september 2011) gehouden. Bij die gelegenheid, heb ik het fundament van het recht en van de vrije rechtsstaat willen uiteenzetten, namelijk de maat van ieder recht, die door de Schepper in het wezen van Zijn schepping gelegd is. Het is dus noodzakelijk ons begrip van natuur te verruimen, door de natuur niet alleen te begrijpen als een geheel van functies maar eerder, als de taal van de Schepper om ons te helpen goed en kwaad te onderscheiden. Vervolgens had ook een ontmoeting plaats met Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tot een vertegenwoordiging van de Joodse gemeenschap
In een ruimte in het Reichstag-gebouw, Berlijn
(22 september 2011). We hebben herinnerd aan onze gemeenschappelijke oorsprong in het geloof in de God van Abraham, Isaak en Jakob, we hebben de vruchten benadrukt die tot op heden bekomen werden in de dialoog tussen de Katholieke Kerk en het Judaïsme in Duitsland. Ik had ook de gelegenheid, leden van de Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tijdens de ontmoeting met vertegenwoordigers van de islamitische gemeenschap in Duitsland
In de Apostolische Nuntiatuur te Berlijn
(23 september 2011) en was het met eens over het belang van de godsdienstvrijheid voor een vreedzame ontwikkeling van de mensheid.

Paus Benedictus XVI - Homilie
Christus en de Kerk
Olympiastadion, Berlijn
(22 september 2011), die de eerste dag van het bezoek afsloot, was één van de grote liturgische vieringen die mij de mogelijkheid hebben gegeven samen met de gelovigen te bidden en hen in het geloof te bemoedigen. Tijdens deze indrukwekkende viering, hebben wij over het evangelische beeld van de wijnstok en de ranken gemediteerd, meer bepaald over het belang van met Christus verenigd te zijn voor ons persoonlijk leven als gelovige en voor ons Kerk zijn - voor Zijn mystiek lichaam.

De tweede etappe van mijn bezoek was Thüringen. Duitsland, en Thüringen in het bijzonder, is de bodem van de protestantse hervorming. Ik heb dus in het kader van deze reis meteen en steevast, bijzonder belang willen hechten aan de oecumene en het was mijn vurig verlangen Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tijdens de ontmoeting met de vertegenwoordigers van de Raad van de Evangelische Kerken in Duitsland
In de kapittelzaal van het Augustijnerconvent, Erfurt
(23 september 2011) mee te maken, omdat Martin Luther juist in deze stad ingetreden is in de gemeenschap van de Augustijnen en daar priester gewijd werd. Ik heb me dus diep verheugd in de Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tijdens de ontmoeting met de vertegenwoordigers van de Raad van de Evangelische Kerken in Duitsland
In de kapittelzaal van het Augustijnerconvent, Erfurt
(23 september 2011) en in het Paus Benedictus XVI - Toespraak
Opdat we één moge zijn
Oecumenische gebedsviering in de kerk van het Augustijner Convent, Erfurt
(23 september 2011): een hartelijke ontmoeting, die ons door dialoog en gebed dieper bij Christus heeft gebracht. Wij hebben opnieuw gezien hoe belangrijk het gemeenschappelijk getuigenis van ons geloof in Jezus Christus is in de hedendaagse wereld, die God dikwijls niet kent en zich voor Hem niet interesseert. Onze gemeenschappelijke inspanning op de weg naar de volle eenheid is nodig, maar wij zijn ons ook terdege bewust dat wij het geloof noch de verlangde eenheid niet kunnen “maken”. Een geloof dat wij zelf creëren, heeft geen enkele waarde; ware eenheid is eerder een gave van de Heer, die voor de eenheid van Zijn volgelingen gebeden heeft en nog steeds bidt. Alleen Christus kan ons deze eenheid geven en wij zullen steeds meer verenigd zijn in de mate dat wij naar Hem gaan en ons door Hem laten omvormen.

Een bijzonder ontroerend moment was voor mij de Paus Benedictus XVI - Homilie
Tijdens de Mariavespers in het heiligdom van Etzelsbach
(23 september 2011), waar ik ontvangen werd door een menigte bedevaarders. In mijn jeugd had ik reeds over de streek van Eichsfeld gehoord – een landtong die tijdens de verschillende wederwaardigheden van de geschiedenis altijd Katholiek gebleven is – en over zijn bewoners die zich moedig verzet hebben tegen de dictatuur van het nazisme en het communisme. Zo was ik zeer tevreden dit Eichsfeld te bezoeken en zijn bevolking te ontmoeten tijdens een bedevaart naar het miraculeuze beeld van de Moeder van Smarten van Etzelsbach, waar gelovigen eeuwenlang hun verzoeken, zorgen en leed aan Maria toevertrouwd hebben en waar zij bemoediging, genade en zegen ontvingen. Even treffend was de Paus Benedictus XVI - Homilie
Tijdens de H. Mis op de Domplatz te Erfurt
(24 september 2011). Herinnerend aan de heilige patronen van Thüringen – de Paus Benedictus XVI - Audiëntie
H. Elisabeth van Hongarije
(20 oktober 2010), de Paus Benedictus XVI - Audiëntie
H. Bonifatius
3e catechese in deze reeks over grote middeleeuwse kerkelijke auteurs
(11 maart 2009) en de heilige Kilian – en aan het lichtende voorbeeld van de gelovigen die onder de totalitaire regimes van het Evangelie hebben getuigd, heb ik de gelovigen uitgenodigd de heiligen van vandaag te zijn, waardige getuigen van Christus, en bij te dragen tot de opbouw van onze samenleving. Het zijn inderdaad altijd heiligen en personen die overweldigd zijn door de liefde van Christus, die de wereld waarlijk veranderd hebben. De ontmoeting met Mgr. Hermann Scheipers, de laatste nog in leven zijnde Duitse priester die het concentratiekamp van Dachau overleefd heeft, was eveneens heel onroerend. In Erfurt had ik ook de gelegenheid meerdere slachtoffers te ontmoeten van seksueel misbruik door geestelijken. Ik heb hen willen verzekeren van mijn spijt en dat ik hen nabij ben in hun leed.

De laatste etappe van mijn reis heeft mij naar het zuid-oosten van Duitsland gebracht, in het aartsbisdom Freiburg. De Paus Benedictus XVI - Toespraak
Bij de ontmoeting met de burgers
Münsterplatz, Freiburg im Breisgau
(24 september 2011), de gelovigen van het aartsbisdom en de vele pelgrims uit het nabije Frankrijk en Zwitserland en andere landen, hebben mij een bijzonder hartelijk onthaal bereid. Die ervaring heb ik ook kunnen opdoen tijdens een Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tot de jongeren bij de Gebedswake
Terrein bij de Jaarbeurs, Freiburg im Breisgau
(24 september 2011). Ik was gelukkig te zien dat het geloof in mijn Duitse vaderland een jong gezicht heeft, dat het leeft en toekomst heeft. Tijdens een suggestieve ritus met licht, heb ik aan de jongeren de vlam van de paaskaars doorgegeven, symbool van het licht dat Christus is en heb deze oproep tot hen gedaan: “Gij zijt het licht van de wereld”. Vgl. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Terrein bij de Jaarbeurs, Freiburg im Breisgau, Tot de jongeren bij de Gebedswake (24 sept 2011), 2 Ik heb voor hen herhaald dat de Paus vertrouwen heeft in actieve samenwerking met de jongeren: met de genade van Christus, zijn zij in staat de wereld het vuur brengen van Gods liefde.

Een apart moment was de Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tijdens de ontmoeting met seminaristen
In de kapel van het Aartsbisschoppelijk seminarie Carlous Borromeus, Freiburg im Breisgau
(24 september 2011) in het seminarie van Freiburg. In zekere zin, in antwoord op de treffende brief die zij mij enkele weken voordien gestuurd hadden, heb ik deze jongeren de schoonheid en grootheid willen aantonen van hun roeping vanwege de Heer en wou ik hen helpen om met vreugde en in diepe gemeenschap met Christus, in Zijn spoor voort te gaan op deze weg. Nog steeds in het seminarie, heb ik in een broederlijke sfeer ook Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tot vertegenwoordigers van de Orthodoxe Kerken
In de Hörsaal van het seminarie St. Carolus Borromeo, Freiburg in Breisgau
(24 september 2011) kunnen ontmoeten, waar wij, Katholieken, dicht bij staan. Het is juist uit deze wijde gemeenschap dat ook de gezamenlijke plicht voortvloeit om gist te zijn voor de vernieuwing van onze samenleving. Een vriendschappelijke Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tot het Centraal Comité van Duitse Katholieken (ZdK)
In de Hörsaal van het seminarie St. Carolus Borromeo, Freiburg im Breisgau
(24 september 2011) heeft de reeks afspraken op het seminarie afgerond.

De grote Paus Benedictus XVI - Homilie
Tijdens de H. Mis op het vliegveld City-Airport bij Freiburg im Breisgau
(25 september 2011) op de toeristische luchthaven van Freiburg was een ander hoogtepunt van mijn pastoraal bezoek, en een gelegenheid om iedereen te danken die zich op de verschillende domeinen van het Kerkelijk leven engageert, in het bijzonder de talrijke vrijwilligers en medewerkers van caritatieve initiatieven. Zij zijn het die de veelzijdige hulp mogelijk maakt die de Duitse Kerk aan de universele Kerk biedt, vooral in missiegebieden. Ik heb er eveneens aan herinnerd dat hun waardevolle dienst altijd vruchtbaar zal zijn als hij voortvloeit uit een authentiek en levend geloof, in vereniging met de bisschoppen en de Paus, in vereniging met de Kerk. Tenslotte heb ik voor mijn terugreis tot Paus Benedictus XVI - Toespraak
Tijdens de ontmoeting met een groep Katholieken actief in Kerk en maatschappij
Concertgebouw, Freiburg im Breisgau
(25 september 2011) gesproken die zich in de Kerk en de samenleving inzetten en hun enkele overwegingen aangereikt over de werking van de Kerk in een geseculariseerde samenleving, met de uitnodiging zich te ontdoen van materiële en politieke last teneinde transparanter te zijn tegenover God.

Dierbare broeders en zusters, deze apostolische reis naar Duitsland heeft mij een gunstige gelegenheid geboden om de gelovigen van mijn Duitse vaderland te ontmoeten, om hen in het geloof, in de hoop en de liefde te bevestigen, en met hen de vreugde te delen katholiek te zijn. Maar mijn boodschap was gericht tot heel het Duitse volk om allen uit te nodigen zich met vertrouwen naar de toekomst te richten. Het is waar, “waar God is, is er toekomst”. Ik dank nogmaals allen die dit bezoek hebben mogelijk gemaakt en iedereen die mij met gebed heeft begeleid. Moge de Heer het volk Gods in Duitsland en u allen zegenen.