Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Het deelnemen aan de Eucharistie is echt het hart van de zondag. De plicht om de zondag te 'heiligen' mag niet daartoe beperkt blijven. De dag des Heren wordt werkelijk goed beleefd als deze van vroeg tot laat vervuld is van de dankbare en actieve gedachtenis van de wonderdaden van God. Daarom is iedere leerling van Christus gehouden ook andere ogenblikken van de dag - die niet in de context van de liturgie worden doorgebracht: gezinsleven, maatschappelijke contacten, tijd voor ontspanning - een stijl te geven die een hulp is bij het doen opbloeien van de vrede en vreugde van de Verrezene in het gewone kader van het leven. Ouders en kinderen bijvoorbeeld zijn in alle rust bij elkaar. Zij kunnen de gelegenheid te baat nemen niet alleen om naar elkaar te luisteren, maar ook om zich gezamenlijk ergens in te verdiepen of te genieten van de stilte. Waarom zouden er indien mogelijk ook in het leven van de leek geen tijden voor gebed gereserveerd worden, zoals met name de plechtige viering van de vespers, of misschien voor catechetische gesprekken die in de vooravond van de zondag of 's middags in de geest van de gelovigen het echte geschenk van de eucharistie voorbereiden of aanvullen?

Deze tamelijk traditionele vorm van 'zondagsheiliging' is misschien in heel wat milieus wat moeilijk geworden. De Kerk echter openbaart het geloof in de handelende aanwezigheid van de Verrezene en in de kracht van de Heilige Geest door, nu meer dan ooit, te laten zien dat zij geen genoegen neemt met minimalisme of middelmatigheid als het gaat om het geloof, zij wil haar kinderen helpen dat te doen wat volmaakter is en aangenamer voor de Heer. Voor het overige zijn er naast allerlei moeilijkheden positieve en bemoedigende signalen. Dankzij de gave van de Geest ziet men in heel wat kerkelijke kringen een nieuw verlangen naar het gebed in zijn veelvoudige vormen opkomen. Men herontdekt ook oude manieren om het religieus gevoel te uiten, zoals de bedevaart. Gelovigen gebruiken de zondagsrust vaak om naar een heiligdom te gaan en daar, al dan niet in gezinsverband, gedurende enige uren het geloof te ervaren. Dat zijn genademomenten die men moet voeden door een aangepaste verkondiging van de boodschap van het Evangelie en die men met een passende pastorale wijsheid moet leiden.

Tenslotte mag niet uit het oog worden verloren, dat arbeid, zelfs in onze dagen, voor velen een drukkende dienstbaarheid is, ofwel door afschuwelijke werkomstandigheden en lange werktijden, vooral in de armste streken van de wereld, ofwel omdat er zelfs in de meest ontwikkelde economieën nog teveel gevallen van onrecht jegens en uitbuiting van de mens bestaan. De Kerk is in de loop der eeuwen regelgevend opgetreden op het gebied van de zondagsrust. Synode van Laodicia, Canones (1 jan 364), 29. Het oudste kerkelijk document op dit punt is canon 29 van het Concilie van Laodikeia (tweede helft vierde eeuw), Mansi II, 569-570. Van de zesde tot en met de negende eeuw hebben veel Concilies de veldarbeid ('opera ruralia') verboden. De wetgeving inzake verboden arbeid wordt, bekrachtigd door de burgerlijke wetten, gaandeweg nauwer omschreven. Zij heeft vooral gedacht aan de slaven en arbeiders. Natuurlijk niet dat dit werk minder respectabel zou zijn dan de geestelijke verplichtingen van de zondagspraktijk, maar eerder omdat er behoefte bestond aan een regulering die de druk zou verlichten en het voor iedereen mogelijk zou maken de dag des Heren te heiligen. In die geest schreef mijn voorganger Leo XIII in zijn Encycliek Paus Leo XIII - Encycliek
Rerum Novarum
Over kapitaal en arbeid
(15 mei 1891), dat de zondagsrust een recht van de arbeider is, dat door de staat gewaarborgd moet worden. Vgl. Paus Leo XIII, Encycliek, Over kapitaal en arbeid, Rerum Novarum (15 mei 1891), 16

Ook in onze tijd blijft het nodig, dat we ons ervoor inzetten, dat iedereen de vrijheid, de rust en de ontspanning krijgt die overeenstemt met zijn menselijke waardigheid en met de daarmee samenhangende verwachtingen vanuit gezin, godsdienst en samenleving die soms lastig vervuld kunnen worden, als er niet minstens één dag van de week wordt vrijgehouden waarop het mogelijk is gezamenlijk in een sfeer van feestelijkheid rust te nemen. Aan dit recht van de werknemer op rust ligt natuurlijk zijn plicht tot werken ten grondslag. En als we goed over alle implicaties van de zondag van de christen nadenken, dan kunnen we niet ontkomen aan gevoelens van solidariteit met al die mensen die door werkloosheid in penibele omstandigheden verkeren en zelfs op werkdagen gedwongen zijn tot nietsdoen.