Pater Federico Lombardi, S.J. - 21 november 2010
“De Paus hervormt of verandert de leer van de Kerk niet .... Het gaat niet om een revolutionaire wending” maar een moedige en “oorspronkelijke” bijdrage waardoor Benedictus XVI “een lang besproken kwestie” verduidelijkt en verdiept. Nogmaals, “het condoom lost het probleem niet op.”
Aan het slot van hoofdstuk tien van het boek “Licht van de wereld” beantwoordt de Paus twee vragen over aidsbestrijding en condoomgebruik, vragen die moeten in verband gebracht worden met bepaalde uitspraken van de Paus over dit onderwerp tijdens zijn Afrikareis in 2009.
De Paus zegt duidelijk dat hij toen geen stelling heeft willen nemen over het condoom in het algemeen, maar met klem wou stellen dat het aidsprobleem niet kan opgelost worden door het condoom alleen, er dient veel meer te gebeuren: preventie, opvoeding, helpen, raad geven, mensen nabij zijn, opdat ze niet ziek worden of wanneer zij ziek zijn.
De Paus stelt vast dat ook niet-Kerkelijke middens dit zijn gaan beseffen, wat bijvoorbeeld tot uiting komt in de ABC theorie (Abstinence – Be faithful – Condom: onthouding – trouw – condoom), waarvan de twee eerste elementen (onthouding en trouw) in de aidsbestrijding veel doorslaggevender en fundamenteler zijn dan het condoom dat op de laatste plaats komt als een toevlucht wanneer de twee eersten hebben gefaald. Het moet dus duidelijk zijn dat het condoom niet de oplossing voor het probleem is.
Vervolgens verruimt de Paus zijn blik en benadrukt dat wanneer men zich uitsluitend op het condoom concentreert, dit gelijk staat met het alledaags maken van de seksualiteit, die haar betekenis verliest als uitdrukking van liefde en een drug wordt. De vulgarisering van seksualiteit bestrijden “maakt deelt uit van de grote inspanning om seksualiteit tot haar recht te brengen zodat zij haar positieve uitwerking op de mens in zijn totaliteit kan uitoefenen”.
In het licht van deze brede en diepe kijk op menselijke seksualiteit en van haar huidige problematiek, zegt de Paus: “natuurlijk beschouwt de Kerk het condoom niet als een authentieke en morele oplossing” voor het aidsprobleem.
Zo hervormt of verandert de Paus de leer van de Kerk niet, doch bevestigt hij ze opnieuw door het perspectief te volgen van de waarde en de waardigheid van de seksualiteit als uitdrukking van liefde en verantwoordelijkheid.
Daarbij heeft de Paus een uitzonderlijke situatie voor ogen wanneer de beoefening van de seksualiteit een werkelijk risico betekent voor het leven van de andere. In dat geval rechtvaardigt de Paus niet de losbandige beoefening van seksualiteit maar is hij van mening dat het gebruik van een condoom om het besmettingsgevaar te verkleinen, “een eerste daad van verantwoordelijkheid” is, “een eerste stap op de weg naar een meer humane seksualiteit”, omdat wanneer in zo een geval geen condoom gebruikt wordt, men het leven van de andere in gevaar brengt.
Hierin kan de redenering van de Paus niet gezien worden als een revolutionaire wending.
Vele moraaltheologen en befaamde Kerkelijke personaliteiten namen of nemen analoge stellingen in; het is echter waar dat we ze nog niet zo duidelijk hebben horen uitspreken door een Paus, ook al gaat het om een interview en niet om een uitspraak van het leergezag.
Benedictus XVI geeft ons een moedige en belangrijke bijdrage ter verheldering en verdieping van een lang besproken kwestie. Het is een oorspronkelijke bijdrage omdat zij enerzijds trouw blijft aan morele principes en blijk geeft van scherpzinnigheid, zonder een illusoire weg in te slaan zoals “vertrouwen in het condoom”; maar het is anderzijds een begripvolle en vooruitziende visie die aandacht heeft voor de kleine stappen – al zijn het de eerste en al zijn ze nog vaag – van een menselijkheid die spiritueel en cultureel dikwijls zeer arm is, naar een meer humane en verantwoordelijke beoefening van de seksualiteit.
Het boek met een interview met Paus Benedictus XVI, “Licht van de wereld” zal op 23 november voorgesteld worden aan de pers. Het boek is gebaseerd op een lang interview met de Duitse journalist en schrijver Peter Seewald.
Hieruit enkele woorden van de Paus:
“Zich uitsluitend op het condoom concentreren, betekent van de seksualiteit iets alledaags maken en dat is juist de gevaarlijke reden waarom zo veel mensen seksualiteit niet meer als de uitdrukking van hun liefde zien, en niet meer dan een soort drug die ze zichzelf toedienen. Daarom maakt de bestrijding van de vulgarisering van seksualiteit deelt uit van de grote inspanning om seksualiteit tot haar waarde te brengen zodat zij haar positieve uitwerking op de mens in zijn totaliteit kan uitoefenen.
Er kunnen gerechtvaardigde, individuele gevallen zijn, bijvoorbeeld wanneer een prostitué Noot van de redactie: de oorspronkelijke Duitse tekst gebruikt het woord in het mannelijk een condoom gebruikt, dit kan een eerste stap zijn naar moralisering, een eerste daad van verantwoordelijkheid om het geweten opnieuw te ontwikkelen omwille van het feit dat niet alles toegelaten is en men niet al kan doen wat men wil. Nochtans is dit niet het middel om infectie door HIV te overwinnen. Echt noodzakelijk is het vermenselijken van de seksualiteit.”
