Eerbiedwaardige en dierbare Broeders in het Bisschopsambt,

Ik dank God voor de gelegenheid die Hij me geeft u hier allen te ontmoeten in het geestelijk hart van Portugal dat het heiligdom van Fatima is, waar een menigte pelgrims uit de meest verscheiden plaatsen van de aarde de zekerheid van de Hemel in zichzelf probeert te vinden of versterken. Onder hen bevindt zich de opvolger van Petrus die uit Rome gekomen is in antwoord op de herhaalde uitnodigingen en gedreven door de plicht mijn dank te betuigen aan de Maagd Maria. Inderdaad, Zij heeft hier zelf aan de zieners en pelgrims een intense liefde voor de Heilige Vader gegeven, die vruchtbaar geworden is in het vurige gebed van een menigte mensen onder Jezus’ leiding: Petrus, “ik heb voor u gebeden opdat uw geloof niet zou bezwijken. Wanneer ge eenmaal tot inkeer gekomen zijt, versterk dan op uw beurt uw broeders” (Lc. 22, 32).

Zoals u hoort, heeft de Paus het nodig steeds meer open te staan voor het mysterie van het Kruis, door het te omhelzen als de enige hoop en het laatste middel om al zijn broeders en zusters van de mensheid voor de Gekruisigde te winnen en in Hem te verenigen. Gehoorzaam aan het woord van God, is hij geroepen niet voor zichzelf te leven maar om God aanwezig te brengen in de wereld. Ik ben gesterkt door de beslistheid waarmee ook u mij van nabij volgt, zonder iets anders te vrezen dan het verlies van het eeuwig heil van uw volk, zoals goed gebleken is uit de woorden waarmee Mgr. Jorge Ortiga mijn aankomst onder u heeft willen begroeten en die getuigen van de onvoorwaardelijke trouw van de bisschoppen van Portugal aan de opvolger van Petrus. Ik dank u van ganser harte. Ook mijn dank voor al de toewijding waarmee u mijn bezoek georganiseerd heeft. Dat God het u vergoede door over u en uw bisdommen de Heilige Geest overvloedig uit te storten opdat u de pastorale doelstelling die u vooropgesteld had, één van hart en één van ziel tot een goed einde kan brengen,namelijk aan iedere gelovige een veeleisende en mooie christelijke initiatie aan te bieden die de integriteit van het geloof en de spiritualiteit overdraagt, die geworteld is in het Evangelie en in staat om werkzame en vrije gelovigen te vormen in het openbare leven.

Inderdaad, de tijden waarin wij leven eisen van de christenen een nieuwe missionaire dynamiek; zij zijn geroepen om gevormde leken te zijn die zich met de Kerk identificeren en solidair zijn met de complexe verandering van de wereld. Er zijn authentieke getuigen van Jezus Christus nodig, vooral in die middens waar de stilte van het geloof groter en dieper is: politici, intellectuelen, professionelen in de communicatie die één enkele culturele oriëntatie belijden en bevorderen die de godsdienstige en contemplatieve dimensie van het leven minacht. In die middens zijn er gelovigen die zich over hun geloof schamen en meewerken aan de secularisatie die de christelijke inspiratie verhindert. Hoeveel personen, veelgeliefde broeders, verdedigen in die middens echter een vurige katholieke gedachte, trouw aan het Leergezag; mogen zij uw bemoedigingen en verhelderend woord blijven genieten om als lekengelovigen in christelijke vrijheid te leven.

Houd de profetische dimensie ongekneveld levend in de geschiedenis van de huidige wereld want “het woord van God laat zich niet in de boeien slaan” (2 Tim. 2, 9). De mensen vragen naar de Blijde Boodschap van Jezus Christus, die zin geeft aan hun leven en hun waardigheid behoedt. In de hoedanigheid van eerste evangelisten zal het voor u nuttig zijn de verschillende sociale en culturele tendensen te kennen en te begrijpen, de spirituele tekorten te evalueren en de pastorale middelen efficiënt aan te wenden; niettemin, wat doorslaggevend is, is bij elke persoon die evangeliseert, een waar verlangen naar heiligheid bij te brengen en het besef dat ieder resultaat essentieel afhangt van de eenheid met Christus en de werking van Zijn Geest.

In de ogen van velen is het katholieke geloof namelijk niet meer het gemeenschappelijk patrimonium van de samenleving en dikwijls bekijkt men het als een verstikte graankorrel, verdrongen door idolen en de meesters van deze wereld; het zal zeer moeilijk de harten kunnen raken door simpele toespraken of morele lessen en nog minder door algemene verwijzingen naar christelijke waarden. Een moedige en integrale herinnering aan de principes is essentieel en onmisbaar; toch zal een simpele verwoording van de boodschap niet diep doordringen tot het hart, zal het de vrijheid van de mens niet raken, zijn leven niet omvormen. Wat vooral bekoort, is de ontmoeting met gelovige mensen wiens geloof en getuigenis van Christus, bij Zijn genade brengt. Ik herinner mij deze woorden van Paus Johannes Paulus II: “De Kerk heeft vooral nood aan grote stromingen, bewegingen en getuigenissen van heiligheid onder de gelovigen want uit de heiligheid ontstaat iedere authentieke vernieuwing van de Kerk, iedere authentieke verrijking van de geloofskennis en de navolging van Christus, een vitale en vruchtbare actualisatie van het christendom in de confrontatie met de noden van de mens, een nieuwe vorm van aanwezigheid in het hart van het menselijk bestaan en van de cultuur der volken” H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Bij de XXe verjaardag van het conciliedecreet ‘Apostolatum actuositatem’ (18 nov 1985), 3. Sommigen zouden kunnen zeggen: “de Kerk heeft nood aan grote stromingen, bewegingen en getuigenissen van heiligheid ...” maar die zijn er niet!

Hieromtrent beken ik u mijn aangename verrassing bij het contact met de bewegingen en nieuwe Kerkgemeenschappen. Terwijl ik hen observeerde, had ik de vreugde en genade te zien hoe de Heilige Geest op een ogenblik van vermoeidheid voor de Kerk, op een ogenblik waarop men sprak over een “winter van de Kerk”, een nieuwe lente verwekte, door bij jongeren en volwassenen de vreugde te laten ontwaken van het christenzijn, van te leven in de schoot van de Kerk die het levende Lichaam van Christus is. Dank zij de charisma’s, worden de radicaliteit van het Evangelie, de objectieve inhoud van het geloof, de levende invloed van haar Traditie op overtuigende wijze meegedeeld en worden zij een persoonlijke ervaring, dat wil zeggen een toetreding van de vrijheid tot het huidige gebeuren van Christus.

Het is natuurlijk een noodzakelijke voorwaarde dat deze nieuwe realiteiten in de schoot van de gemeenschappelijke Kerk willen leven, al richten zij ruimten in voor hun eigen leven en wel zo, dat deze vervolgens voor alle anderen van nut zijn. De dragers van een bijzonder charisma moeten zich fundamenteel verantwoordelijk voelen voor de gemeenschap, het gemeenschappelijk geloof van de Kerk en moeten zich onderwerpen aan de leiding van de herders. Dezen moeten de Kerkelijkheid van de bewegingen waarborgen. De herders zijn niet alleen mensen die een taak uitoefenen maar zij zijn zelf dragers van charisma’s, zij zijn verantwoordelijk voor de openheid van de Kerk voor de werking van de Heilige Geest. Wij, bisschoppen, wij zijn krachtens het sacrament gezalfd door de Heilige Geest en bijgevolg waarborgt het sacrament ook de openheid voor Zijn gaven. Zo moeten wij enerzijds de verantwoordelijkheid dragen om deze impulsen te aanvaarden die gaven zijn voor de Kerk en die haar nieuwe vitaliteit verlenen; maar anderzijds moeten wij de bewegingen ook helpen de juiste weg te vinden door verbeteringen aan te brengen in een geest van begrip– een geestelijk en menselijk begrip dat gedrag weet te verenigen met erkenning en een zekere openheid en beschikbaarheid om te leren.

Maak de priesters met deze weg vertrouwd en bevestig hen daarin. Dierbare broeders, herontdek in het Jaar van de Priester dat ten einde loopt, het bisschoppelijk vaderschap boven alles tegenover uw clerus. Te lang werd de verantwoordelijkheid van het gezag als dienst aan de groei van de anderen en in de eerste plaats van de priesters, naar het tweede plan verschoven. Dezen zijn geroepen om in hun pastoraal ambt te dienen, geïntegreerd in een algemene en gemeenschappelijke pastorale activiteit, waaraan het conciliedecreet ”2e Vaticaans Concilie - Decreet
Presbyterorum Ordinis
Over het leven en dienst van de priester
(7 december 1965)” ons herinnert: “Geen enkele priester kan dus op zichzelf of als het ware op zijn eentje zijn zending op bevredigende wijze vervullen, doch alleen in samenwerking met andere priesters onder leiding van hen die aan het hoofd staan van de Kerk” 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over het leven en dienst van de priester, Presbyterorum Ordinis (7 dec 1965), 7. Het gaat er niet om terug te keren naar het verleden, noch om een simpele terugkeer naar de bronnen, maar om opnieuw de vurigheid van het begin te vinden, de vreugde toen de christelijke ervaring begon, door zich van Christus te laten vergezellen zoals de leerlingen van Emmaüs op de dag van Pasen, door ons hart te laten verwarmen door Zijn woord en onze ogen te laten openen door het “gebroken brood” om Zijn gelaat te schouwen. Alleen zo zal het vuur van de liefde vurig genoeg zijn om elke christengelovige aan te zetten uitdeler van licht en leven te worden in de schoot van de Kerk en onder de mensen.

Vooraleer te besluiten zou ik u willen vragen, in uw hoedanigheid van voorzitters en bedienaars van de liefde in de Kerk, in uzelf en rondom u gevoelens van barmhartigheid en medeleven op te wekken om te kunnen beantwoorden aan situaties waar een ernstig sociaal tekort heerst. Mogen organisaties opgericht worden en dat de bestaande zich vervolmaken, opdat zij in staat zijn een creatief antwoord te geven op iedere armoede, ook die armoede die een tekort aan zin in het leven en afwezigheid van hoop aan het licht brengt. De inspanning die u doet om de meest behoeftige bisdommen te helpen, (...) is zeer lovenswaardig. Dat de moeilijkheden die zich momenteel meer laten voelen, de logica van het geven niet zou afzwakken. Blijf in uw land levendige getuigen als profeten van rechtvaardigheid en vrede, verdedigers van de onvervreemdbare rechten van de mens, door uw stem te verenigen met die van de zwaksten, die u wijselijk gestimuleerd hebt om het woord te nemen en vrees nooit de stem te verheffen ten voordele van de verdrukte, vernederde en mishandelde mens.

Terwijl ik u toevertrouw aan de Maagd van Fatima en Haar vraag u moederlijk te steunen in de uitdagingen waarop u de aandacht vestigt, om promotors te zijn van een cultuur en spiritualiteit van liefde en vrede, hoop en rechtvaardigheid, geloof en dienstbaarheid, verleen ik u van ganser harte de apostolische zegen die ik uitbreid tot uw dierbaren en diocesane gemeenschappen.