U heeft Ons gevraagd u toe te spreken om het Internationaal Congres voor Pastorale Liturgie te sluiten, dat zojuist in Assisi gehouden is. Van ganser harte beantwoorden Wij uw verzoek en heten Wij u welkom. Wanneer we de huidige situatie van de liturgische beweging vergelijken met wat deze dertig jaren geleden was, constateren we, dat ze zowel in de breedte als in de diepte een onloochenbare vooruitgang heeft gemaakt. De belangstelling, die men de liturgie toedraagt, de praktische verwezenlijkingen en de actieve deelname van de gelovigen hebben een ontwikkeling genomen, waar men toen moeilijk een voorgevoel van had kunnen hebben. De voornaamste impuls hiertoe kwam, zowel voor het leerstellig gedeelte als voor de praktische toepassingen, van de Hiërarchie en in het bijzonder van Onze heilige Voorganger Pius X, die door zijn Motu Proprio „H. Paus Pius X - Motu Proprio
Abhinc duos annos (23 oktober 1913)" van 23 oktober 1913 een beslissende stoot gaf aan de liturgische beweging. Het gelovige volk ontving deze richtlijnen dankbaar en toonde zich bereid eraan te beantwoorden; de liturgisten zetten zich ijverig aan het werk en weldra bloeiden er interessante en vruchtbare initiatieven op, al vroegen soms bepaalde ontsporingen een terechtwijzing van de zijde van het kerkelijk Gezag. Onder de talrijke documenten, die hierover in de laatste tijd verschenen zijn, moge het Ons volstaan er drie te noemen: de Encycliek „Paus Pius XII - Encycliek
Mediator Dei et hominum
Over de Heilige Liturgie
(20 november 1947)", „Over de heilige Liturgie" van 20 november 1947, de Congregatie voor de Riten
Vernieuwing van de liturgische orde van de Heilige Week
Algemeen decreet (), gedateerd op 16 november 1955, die de gelovigen een beter begrip heeft bijgebracht en inniger heeft helpen deelnemen aan de liefde, het lijden en de verheerlijking van Onze Heer, en tenslotte de Encycliek Paus Pius XII - Encycliek
Musicae sacrae disciplina
Over de gewijde muziek
(25 december 1955) van 25 december 1955. Zo is de liturgische beweging naar voren gekomen als een teken van de beschikkingen van Gods Voorzienigheid voor het huidig tijdsgewricht, als een stuwing van de Heilige Geest in zijn Kerk, om de mensen nader te brengen tot de geloofsgeheimen en de genaderijkdommen, die voortvloeien uit de actieve deelname van de gelovigen aan het liturgisch leven.

Het Congres, dat nu gesloten wordt, had juist als doel de onschatbare waarde van de liturgie te laten zien voor de heiliging van de zielen en dus voor de pastorale werkzaamheid van de Kerk. U hebt dit aspect van de liturgie bestudeerd zoals het zich in de geschiedenis manifesteert en zich nog voortdurend ontplooit; U heeft ook onderzocht, hoe het steunt op de natuur der dingen, d.w.z. hoe het voortvloeit uit de constituerende elementen van de liturgie. Uw Congres omvatte derhalve een studie over de historische ontwikkeling, reflecties over de huidige situatie en een onderzoek naar de doeleinden, die in de toekomst moeten worden nagestreefd, en naar de middelen, die geëigend zijn deze te bereiken. Na uw werkprogram aandachtig te hebben bezien, formuleren Wij dé wens, dat dit nieuwe zaad, gevoegd bij dat van het verleden, rijke oogsten mogen voortbrengen ten bate van de individuen en geheel de Kerk.

In plaats van u meer gedetailleerde normen voor te houden, waarover de H. Stoel zich reeds voldoende heeft uitgesproken, hebben Wij het in deze Toespraak nuttiger geoordeeld enkele belangrijke punten aan te snijden, die op het ogenblik op het terrein van de dogmatische liturgie druk besproken worden en die Ons meer ter harte gaan. Wij zullen deze beschouwingen onder twee hoofden groeperen, die veeleer eenvoudige aanduidingen zijn dan de eigenlijke thema's van hetgeen Wij nu uiteenzetten: Liturgie en Kerk, Liturgie en Heer.