Stamcellen zijn ongedifferentieerde cellen met twee fundamentele eigenschappen:

1. het langdurig vermogen zich te vermenigvuldigen terwijl ze hun ongedifferentieerde status behouden;
2. het vermogen tijdelijke voorlopercellen te produceren waaruit volledig gedifferentieerde cellen ontstaan, bijvoorbeeld zenuwcellen, spiercellen en bloedcellen.

Toen eenmaal experimenteel was vastgesteld dat stamcellen die in beschadigd weefsel worden getransplanteerd de neiging hebben celgroei en regeneratie van het weefsel te bevorderen, openden zich nieuwe perspectieven voor de regeneratieve geneeskunde, waarvoor onderzoekers van over de hele wereld grote belangstelling tonen.

Als mogelijke bronnen voor menselijke stamcellen kennen we tot nu toe: het embryo in de eerste stadia van zijn bestaan, de foetus, bloed uit de navelstreng, verschillende weefsels van volwassen mensen (beenmerg, navelstreng, hersenen, mesenchym van verschillende organen, enz.) en vruchtwater. Aan het begin richtten studies zich vooral op embryonale stamcellen, omdat men geloofde dat die alleen een substantieel vermogen tot vermenigvuldiging en differentiatie bezaten. Veel studies tonen echter aan dat volwassen stamcellen ook een zekere veelzijdigheid hebben. Zelfs al schijnen deze cellen niet hetzelfde vermogen tot vernieuwing of dezelfde plasticiteit te hebben als stamcellen die uit embryo’s genomen zijn, dan nog geven geavanceerde wetenschappelijke studies en experimenten aan dat deze cellen positievere resultaten opleveren dan embryonale stamcellen. Therapeutische protocollen die vandaag de dag van kracht zijn, voorzien in het gebruik van volwassen stamcellen en vele onderzoekslijnen zijn uitgezet, met nieuwe en veelbelovende mogelijkheden.

Wat de ethische evaluatie betreft, het is noodzakelijk de methoden voor het verkrijgen van stamcellen te beschouwen, evenals de risico’s verbonden met het klinische en experimentele gebruik ervan.

Bij deze methoden moet de bron van de stamcellen in beschouwing worden genomen. Methoden die geen ernstige schade berokkenen aan het subject waarvan de stamcellen genomen zijn, moeten als geoorloofd worden beschouwd. Dit is over het algemeen het geval als weefsels worden genomen van:

1. een volwassen organisme;
2. het bloed van de navelstreng ten tijde van de geboorte;
3. foetussen die een natuurlijke dood gestorven zijn.

Het verkrijgen van stamcellen van een levend menselijk embryo veroorzaakt echter onveranderlijk de dood van het embryo en is derhalve ernstig ongeoorloofd: “in zulke gevallen staat onderzoek, ongeacht doeltreffende therapeutische resultaten, niet werkelijk ten dienste van de mensheid. In feite maakt dit onderzoek vorderingen door het vernietigen van menselijke leven dat dezelfde waardigheid heeft als het leven van andere menselijke individuen en het leven van de onderzoekers zelf. De geschiedenis heeft zulke wetenschap in het verleden veroordeeld en zal het in de toekomst weer veroordelen, niet alleen omdat het licht van God hierbij ontbreekt, maar ook omdat de menselijkheid ontbreekt”. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Audiëntie voor deelnemers aan het congres georganiseerd door de Pauselijke Academie voor het Leven en de Internationale Federatie van Katholieke Artsen, Stamcellen, welke therapie voor de toekomst (16 sept 2006)

Het gebruik van embryonale stamcellen of eruit voortgekomen gedifferentieerde cellen – zelfs als die geleverd worden door andere onderzoekers middels de vernietiging van embryo’s of indien zulke cellen commercieel verkrijgbaar zijn – levert ernstige problemen op vanuit het standpunt van indirecte medeplichtigheid aan het kwaad en aan ergernis (“cooperatio ad malum”). 34-35

Er zijn geen morele bezwaren tegen het klinisch gebruik van stamcellen die op geoorloofde wijze verkregen zijn; daarbij moeten echter de gebruikelijke criteria van de medische ethiek worden gerespecteerd. Zulk gebruik moet worden gekenmerkt door wetenschappelijke gestrengheid en voorzichtigheid, door ieder risico voor de patiënt terug te brengen tot het absolute minimum en door de uitwisseling van informatie tussen klinische medici onderling en volledige openheid naar het publiek in het algemeen te bevorderen.

Onderzoeksinitiatieven waarbij volwassen stamcellen worden gebruikt moeten, omdat ze geen ethische problemen met zich meebrengen, worden aangemoedigd en gesteund. Paus Benedictus XVI, Toespraak, Audiëntie voor deelnemers aan het congres georganiseerd door de Pauselijke Academie voor het Leven en de Internationale Federatie van Katholieke Artsen, Stamcellen, welke therapie voor de toekomst (16 sept 2006)