Wij moeten nog iets zeggen over de controle en de sancties van het medisch geweten:

De laatste en hoogste controle is de Schepper zelf, God. Wij zouden te kort doen aan de grondbeginselen van uw program en aan de gevolgtrekkingen daaruit afgeleid, indien wij ze zouden betitelen als zuiver menselijke eisen, als louter humanitaire doeleinden. Dit zijn ze ook, maar ze zijn wezenlijk meer. De laatste bron, waaruit hun kracht en waardigheid voortvloeien, is de Schepper van de menselijke natuur. Als er sprake was van beginselen, die alleen door de menselijke wil waren opgesteld, zou hun verplichting niet sterker zijn dan de mensen; ze zouden vandaag kunnen gelden en morgen weer achterhaald zijn; het éne land zou ze kunnen aannemen en het ander verwerpen. Heel anders is het echter, als het gezag van de Schepper er bij betrokken is. Welnu de grondbeginselen van de medische moraal maken deel uit van de goddelijke wet. Dit is dan ook de reden, waarom de geneesheer een onvoorwaardelijk vertrouwen kan stellen in deze grondbeginselen van de medische moraal.

Maar het medisch geweten voelt ook de behoefte aan een zichtbare controle en sanctie. Die zal het op de eerste plaats vinden in de openbare mening, en deze is op uw hand, heren, omdat gij die beginselen erkent. In geest en hart van duizenden en honderdduizenden soldaten, die eertijds gewond en ziek waren, hebben zoveel artsen zich een onvergankelijke hoogachting en dankbaarheid verzekerd door hun toewijding, die aan meerdere geneesheren het leven heeft gekost.

Belangrijker en doeltreffender nog is de controle, die op iedere geneesheer door zijn collega's wordt uitgeoefend. Hun oordeel heeft heel bijzonder gewicht om de medische moraal te beveiligen, als zij in een beroepsgemeenschap verenigd zijn, ook al heeft deze geen publiekrechtelijk karakter. Zij zou haar veroordeling kunnen uitspreken over een gewetenloos geneesheer en hem uit hun orde kunnen uitsluiten.

Als men daarenboven er in zou slagen, gelijk gij u beijvert, om een wereldbond van geneesheren te vormen, die de bovengenoemde princiepen van medische moraal erkent en althans feitelijk de rol zou vervullen om te waken over het werk van de dokters, vooral in tijd van oorlog, dan zou het medische geweten hierin een nog sterkere waarborg vinden. Een dergelijke wereldbond zou een internationale orde van geneesheren kunnen stichten, waarvan het oordeel zou moeten beslissen over het geoorloofde van sommige methoden en de ongeoorloofde maatregelen zou moeten veroordelen van afzonderlijke personen, en misschien zelfs van staten of statengroepen.

Terecht zijt gij van oordeel, dat de essentiële punten van medische moraal eerst een gemeenschappelijke overtuiging moeten worden van de orde van de geneesheren en daarna ook van een breder publiek; dat men vervolgens bij de opleiding van studenten in de medicijnen als verplicht vak moet inlassen een systematische uiteenzetting van de medische moraal. Uw rapporten verlangen ten slotte een ambtseed van de geneesheer, die gelijk is voor de verschillende landen en volken. Vóórdat een arts verlof zou kunnen krijgen om zijn beroep uit te oefenen, zou hij die eed moeten afleggen voor afgevaardigden van de internationale orde van geneesheren. Deze eed zou een persoonlijke erkenning zijn van de princiepen van de medische moraal en tegelijk een steun en aanmoediging om die te onderhouden. Geeft aan deze eed, of liever laat deze eed behouden, wat hem van nature eigen is, nl. de godsdienstige zin van een belofte, die wordt uitgesproken tegenover het hoogste gezag van de Schepper, aan wie uw eisen in laatste instantie hun bindende kracht en hun hoogste wijding ontlenen.

Uw bemoeiingen tonen, dat gij daarenboven en wel om goede redenen wilt komen tot de stichting van publiekrechtelijke en internationale medische instellingen, die steunen op verdragen van de staten onderling. Wij gaan nu dit onderwerp bespreken en bundelen over het artsenrecht.