Gij dient u bij ons aan, dierbare dochters, onder de fiere en moedige naam van "Internationale unie van katholieke vrouwenbonden". Daarom zijn wij verheugd, u welkom te mogen heten en tot u enkele woorden van bemoediging en raad te mogen richten. Deze naam drukt inderdaad het strijdbare karakter uit van uw bond, zijn algemeenheid, de harmonieuze en krachtige soepelheid van uw samenwerking.

Katholieke vrouwen en meisjes, vroeger zoudt gij er slechts aan gedacht hebben, waardig uw taak te vervullen, een heilige en vruchtbare taak in het bestuur van een gezond, sterk, stralend gezin, ofwel gij zoudt uw leven gewijd hebben aan de dienst van God in de afzondering van het klooster of in de werken van het apostolaat en de caritas. Een schoon ideaal, waar de vrouw op haar ware plaats en vanaf haar ware plaats zonder veel ophef een machtige invloed rondom zich heen zou uitoefenen. En nu treedt gij naar buiten, daalt gij af in het strijdperk om deel te nemen aan de strijd; gij hebt die niet gezocht of uitgelokt; moedig aanvaardt gij hem, niet als lijdzame slachtoffers of niet uitsluitend in een krachtig verzet, dat alleen nog maar defensief is; gij wilt overgaan tot tegenaanval en tot verovering.

Deze gedachte komt tot uiting in de gehele gedegen documentatie, waarin, duidelijk getekend, de grote lijnen van het program naar voren komen en waarin men, scherp omlijnd, de gang vindt van uw Romeinse dagen en uw congres. Die rijke documentatie weerkaatst als in een spiegel de huidige toestand - men zou, helaas, moeten zeggen het huidige drama van de wereld van de vrouw; in het middelpunt daarvan komen alle stralen bijeen van de activiteit van de vrouw in het sociale en politieke leven, een activiteit, waarvan vóór alles het doel is: bescherming van de waardigheid van het meisje, van de echtgenote, van de moeder: handhaving van het gezin, het huis, het kind als het voornaamste in het geheel van de taak van de vrouw; het veilig stellen van de voorrechten van het gezin en het krachtdadig streven om het kind onder de hoede van de ouders te houden.

Wij hebben zelf Paus Pius XII - Toespraak
Questa grande
Tot de Italiaanse vrouwen over de waardigheid en de missie van de vrouw
(21 oktober 1945). Dat is nu twee jaar geleden. Twee jaar; voor een ontwikkeling in de gehele sociale orde, en vooral op een terrein zo uitgestrekt en zo belangrijk als dat van het vrouwenvraagstuk, is dit zeer kort, onvoldoende, naar het schijnt, om merkbare verschuivingen vast te stellen hetzij in de feitelijke toestand hetzij in de oriëntering van de opvattingen. En toch, ziet en constateert de feiten. Wij hadden gewezen op dreigende gevaren; wij hadden toen vooral op het oog, wat men zou kunnen noemen, de verwereldlijking, de vermaterialisering, de uitbuiting van de vrouw, alle aanslagen op haar waardigheid en rechten zowel als persoon en als christin. De gevaren zijn van dag tot dag ernstiger geworden en de dreiging wordt van dag tot dag groter. Maar van de andere kant zijn, Goddank, de pogingen ter verdediging niet verzwakt, maar steeds sterker geworden. Uw bijeenkomst te Rome, uw tegenwoordigheid bij ons willen een plechtig bewijs zijn zowel van de ernst van deze pogingen als van hun doelmatigheid voor die verdediging.

Wij benutten gaarne deze gelegenheid om op grond van de ondervinding van de laatste jaren en aan de hand van de voornaamste punten van uw program aan te vullen, wat wij toen zeiden tot de katholieke vrouwen van Italië.

De jaren van de Tweede Wereldoorlog en daarna hebben voor de vrouw in gehele groepen van landen bijna over alle werelddelen een tragisch beeld zonder weerga vertoond en vertonen dat nog. Nooit, zo menen wij, hebben de gebeurtenissen in de loop van de geschiedenis van de mensheid bij de vrouw zoveel initiatief en durf, zoveel bewustzijn van haar verantwoordelijkheid, zoveel trouw, morele kracht, offergeest, uithoudingsvermogen in alle vormen van lijden, in één woord, zoveel heldhaftigheid gevergd. De verslagen en de brieven, waarin vrouwen ons verhalen, wat in deze wrede tijden het lot was en nog is van haar zelf en van haar gezinnen, maken zo'n indruk, dat men zich gaat afvragen, of men niet de speelbal is van een nachtmerrie, en hoe zulke dingen konden gebeuren in onze tijd en in de wereld, waarin wij leven. Gedurende deze vreselijke jaren zijn de vrouw en het meisje genoodzaakt geweest meer dan mannelijke deugden te beoefenen en wel in een mate, zoals zij van de man slechts gevraagd worden in uitzonderingsgevallen.

Wie zou nu willen beweren, dat alles gedaan is, wat menselijker wijze mogelijk is, om de vrouw in staat te stellen uit het christelijk geloof, uit de christelijke opvoeding de kracht, de standvastigheid, de volharding, de bovennatuurlijke krachten te putten, die nodig zijn om zonder te falen haar echtelijke trouw, haar moederlijke zorg te bewaren onder de slagen van eindeloze beproevingen? Door de Kerk, door de zielzorg, door de liefdewerken is veel gedaan en veel verwerkelijkt. Ondanks zeldzame individuele tekortkomingen kan men in dit opzicht met opgeheven hoofd zonder schaamte het altijd gestrenge oordeel van de geschiedenis tegemoet zien. Van de andere kant hebben duizenden feiten op ontroerende wijze bewezen en bewijzen het nog, hoe zelfs in de plaatsen van ellende de liefde van de moeder en van de ouders voor hun kinderen werkelijk grenzeloos is.

Maar het meest tragische is: waar zal de vrouw zonder geloof, zonder christelijke opvoeding, beroofd van de hulp van de Kerk, in haar verlatenheid de moed vinden, niet tekort te schieten aan de eisen van de moraal, die de zuiver menselijke krachten te boven gaan? En dat onder de stormen van een krachtige aanval, die gericht is tegen de christelijke grondslagen van het huwelijk, van het gezin, van het gehele persoonlijke en sociale leven door vijanden, die tegen de arme vrouwen het arme meisje handig de radeloosheid, de angst voor de ellende, die haar onder allerlei vormen kwellen, weten uit te buiten. Wie zou kunnen verwachten, dat zij met de louter natuurlijke krachten altijd standhouden?

Helaas, hoe velen houden geen stand! God alleen kent het getal van deze arme verlatenen, die vertwijfeld, ontmoedigd of ongelukkig verloren gingen ten gevolge van de schipbreuk van haar zuiverheid en haar eer.

Tranen komen ons in de ogen en het schaamrood stijgt ons naar het gelaat, als men moet vaststellen en bekennen - en dat moet men toch -, dat zelfs in katholieke kringen de verderfelijke opvattingen over de waardigheid van de vrouw, over het huwelijk en het gezin, over de huwelijkstrouw en de echtscheiding, zelfs over het leven en de dood, onmerkbaar in de geesten binnendringen en als een knagende worm tot in de wortels het christelijk leven van het gezin en de vrouw aantasten.

Het lijkt ons het juiste ogenblik, hier te wijzen op de gevaren van het hart, waaraan in onze dagen de vrouwen bijzonder zijn blootgesteld, omdat zij in hun argeloos en schoonschijnend voorkomen de gevolgen ervan verdoezelen. Wij denken aan die edelmoedige geneigdheid, die ons de gevoelens van anderen doet ondergaan als onze eigen gevoelens, die ons doet delen in hun angsten, hun moeiten, hun vreugden en hun verwachtingen. St. Paulus zeide het aldus: "Wie is er zwak en ik voel me niet zwak met hem? Wie komt te vallen, zonder dat het vuur me verteert? En hoe raadt hij ons aan, in ons de gezindheid te bezitten, waarvan Christus was doordrongen! Wat is er dan te vrezen voor het hart, dat zo gestemd is? Maar dat zijn ijdele illusies. Het is niet voldoende, dat dit hart goed, gevoelig en grootmoedig is; het moet ook wijs en sterk zijn. De toegeeflijke zwakheid van de ouders verblindt hen zelf en maakt hun kinderen ongelukkig. Op sociaal terrein verblindt een dergelijke gevoeligheid de geest en verleidt hem om in theorie door en door valse stellingen te volgen; immorele en misdadige praktijken aan te prijzen. Behoort daar ook niet toe het valse medelijden, dat de euthanasie wil rechtvaardigen en de mens onttrekken aan het louterende en verdienstelijke lijden, niet door een liefdevolle en lofwaardige verlichting, maar door de dood, zoals men die een dier zonder verstand en zonder onsterfelijkheid doet ondergaan? Behoort daar ook niet toe dat medelijden, dat in zijn conclusies te ver gaat tegenover ongelukkige vrouwen, voor wie men de echtscheiding rechtvaardigen wil? Behoort daar ook niet toe het verwaarlozen van een juiste zorg voor de slachtoffers van de sociale ongerechtigheid, die hen, begoocheld door lege en schoonklinkende beloften, ontrukt aan de moederlijke armen van de Kerk om hen te werpen in de greep van een goddeloos materialisme, dat de ellende op grove wijze uitbuit?

Dagelijks brengen ons uit alle kanten van de wereld de brieven en bezoeken van onze broeders in het episcopaat hartverscheurende mededelingen over hun bezorgdheid omtrent de zedelijke en geestelijke nood van het meisje en de vrouw. En terwijl ieder op zijn beurt in ons hart de droefheid van zijn eigen hart uitstort, drukt de zorg van allen op het onze, dat voor God de verantwoordelijkheid van de opperherder draagt, "sollicitudo omnium ecclesiarum: de zorg voor alle kerken". Vgl. 2 Kor. 11, 28 Daarom hebben wij herhaaldelijk door onze boodschappen in al deze jaren - en onlangs nog op 2 Juni jl. door onze Paus Pius XII - Toespraak
Ancora una volta
Tot het H. College der Kardinalen (2 juni 1947) - alle Christenen, alle weldenkenden, in het bijzonder hen die de leiding hebben in het openbare leven, gewaarschuwd, gebeden, gesmeekt om hun aandacht te schenken aan het verwoestingswerk tijdens en na de oorlog met betrekking tot de vrouw en het gezin. Op dit ogenblik nu voelen wij het als een troost en een verlichting, dat wij u, dierbare dochters uit heel de katholieke wereld, onze zorgen kunnen uiteenzetten en een oproep tot u kunnen richten, wel wetend, in welke geest van geloof en liefde gij er naar luistert, met welke vurige ijver gij daarvan overal de echo zult zijn.

Als getuigen van zo'n ernstige crisis mogen wij niet volstaan met haar te betreuren noch met het uitspreken van onvruchtbare wensen. Hoofdzaak is, alle levende krachten te verenigen en te richten op de redding van de christelijke opvoeding van de vrouw en het gezin. Dat is het doel van uw congres hier, te Rome, in het hart zelf van de christenheid. Gij hebt de wens geuit, van ons enige richtlijnen te ontvangen met het oog op de praktische en doeltreffende uitvoering van uw besluiten. Wij zullen u die geven en ze onder de volgende hoofden rangschikken.

Vóór alles een fier, waakzaam, onverschrokken, vast en levendig geloof aan de waarheid en de overwinning van de katholieke leer. De intellectuele en politieke krachten, min of meer besmet met atheïsme, leggen het er op aan, de christelijke beschaving uit te roeien. Hiertegenover zien wij de grote groep van hen, voor wie de specifiek religieuze grondslagen van deze christelijke beschaving reeds lang vervallen zijn en voortaan geen objectieve waarde meer bezitten. maar die toch de uiterlijke schijn ervan zouden willen bewaren om een burgerlijke orde in stand te houden, die er niet buiten kan. Als levenloze lichamen, geslagen met lamheid, zijn zij zelf niet in staat, iets te stellen tegenover de afbrekende krachten van het atheïsme!

Gij zijt echter heel anders! Zeker, de strijd mag hard zijn, en juist de strijd voor de rechten van het gezin, voor de waardigheid van de vrouw, voor het kind en voor de school. Maar aan uw kant hebt gij de gezonde natuur en bijgevolg de rechtschapen geesten en de mensen met gezond verstand, die, ondanks alles, nog een meerderheid vormen; gij hebt bovenal: God. Maakt dus waar deze gedachte van St. Paulus: uw geloof heeft van u helden gemaakt in de strijd! Vgl. Hebr. 11, 8. vv.

Onder vast geloof verstaan wij: een absoluut geloof, zonder reserve en voorbehoud, een geloof, dat niet terugschrikt voor de uiterste consequenties van de waarheid, dat niet terugdeinst voor zijn meest strenge toepassing. Laat u niet gelijk zoveel anderen na duizenden noodlottige ervaringen verleiden door het droombeeld, dat gij de tegenstander voor u kunt winnen door aan zijn leiband te lopen en hem als voorbeeld te nemen. Uw jonge generatie drukt in haar program de hoop uit "tot uw beginselen over te halen de gehele vrouwelijke jeugd van de wereld, die de natuurwet als grondslag aanneemt, waarvan de oorsprong in God ligt, en nog veel meer al degenen, die als Christenen geloven in Christus, de Verlosser". Wij juichen uw geestdrift toe. uw jeugdig optimisme en wij prijzen uw bedoeling. Maar, let er wel op: het grote geheim om anderen te winnen is voor alles, hun duidelijk te laten zien, dat voor een katholieke vrouw haar geloof een sterke en volledige werkelijkheid is.

Onder vast en levend geloof verstaan wij tenslotte: een geloof, dat iedere dag opnieuw in daden wordt omgezet door nederigheid, gebed en offer. Juist om- dat gij wilt strijden tegen anti-christelijke krachten, die "totalitair" zijn, is het een eerste vereiste, dat gij hun de wet van God voorhoudt, spontaan, vreugdevol, volledig aanvaard en onderhouden in uw leven. Die wet licht opnemen zou gelijk staan met blijk te geven van een betreurenswaardige lichtzinnigheid en een noodlottige wispelturigheid. Vergeet het niet: - wij richten ons hier tot de vrouwen, die vanwege haar leeftijd en vanwege het milieu, waarin zij leven, meer bijzonder bloot staan aan die gevaren - hoe goed uw bedoelingen ook zijn, gij deelt ook als alle anderen in de zwakheid van een gevallen natuur; en het vervloekt serpent van zijn kant acht zich niet verslagen; evenals in het paradijs blijft het de vrouw bekoren om haar te doen vallen en vindt het in haar maar al te veel neigingen, al te veel bekoorlijkheden, waarvan het misbruik maakt om haar te verleiden. Gij kent de huidige wereld genoeg, dierbare dochters, om u er rekenschap van te geven, dat gij zelf, die er in leeft, kracht en moed nodig hebt om telkens bekoringen, verleidingen, uw eigen neigingen te overwinnen door een krachtig "neen"! Maar hoe zult gij dat "neen" kunnen uitspreken, hoe het eindeloos kunnen herhalen zonder te verslappen, als gij niet begrijpt en nederig voor God erkent, dat gij als menselijke schepsels onmachtig zijt en de genade van God nodig hebt. Welnu, op deze genade kunt gij niet rekenen zonder gebed en offer.

Gij die, ieder volgens uw eigen staat, een apostolisch leven wilt leiden - en dit is zeker prijzenswaardig -, gij kent de wereld voldoende om te weten, dat in uw strijd tegen het ongeloof en de tegenwoordige zedeloosheid alle natuurlijke bronnen en alle louter menselijke middelen volledig ontoereikend zijn; hier is een innige vereniging met Christus absoluut nodig; en deze innige vereniging veronderstelt eveneens gebed en offer.

Iedere stap, die gij dezer dagen in Rome gezet hebt, moet in uw geest en uw hart een diepe indruk hebben achtergelaten, want hij deed door de herinnering de christenen van de eerste eeuwen van het christendom herleven. De christenen van toen waren mannen en vrouwen met offergeest; anders hadden zij onmogelijk de schitterende overwinningen kunnen behalen over de haat, de goddeloosheid, de ontucht, waarvan alleen reeds het verhaal u in vervoering brengt van bewondering, zoals het zelfs de ongelovigen verstomd doet staan. Is er zoveel verschil tussen de toestand van tegenwoordig en die van toen? Men heeft terecht gezegd: als men tegenwoordig door de straten van de grote steden wil gaan zonder schade voor de ongereptheid van zijn geloof en zonder de reinheid van leven te laten bezoedelen, dan heeft men niet minder heldhaftigheid nodig dan zij om het getuigenis van hun bloed te geven.

Als wij deze kwestie aanroeren, is het niet, omdat wij het nodig achten, u op dit punt te waarschuwen.

Wij zijn, Goddank, wat u betreft volkomen gerust.

Onder het voorwendsel de Kerk te behoeden voor het gevaar, dat zij zou afdwalen in de sfeer van het "tijdelijke", vindt een slagwoord, dat enige tientallen jaren gelanceerd is, steeds meer ingang in de wereld: terug naar het zuiver "geestelijke"! En men wil hierdoor de Kerk strikt beperken tot het terrein van het zuiver dogmatisch onderricht, het opdragen van het heilig Offer, de bediening van de Sacramenten en haar verbieden iedere invloed, zelfs ieder recht van controle op het terrein van het openbare leven, iedere inmenging in de burgerlijke of sociale orde.

Alsof het dogma niets te maken zou hebben met alle gebieden van het menselijk leven, alsof de geheimen van het geloof met al hun bovennatuurlijke rijkdom het leven van de enkeling niet moeten ondersteunen en versterken en als logisch gevolg daarvan het openbare leven niet in overeenstemming moeten brengen met de wet van God en het niet moeten doordringen met de geest van Christus! Zo'n vivisectie is zonder meer anti-katholiek.

Het wachtwoord moet integendeel zijn: in de grootst mogelijke mate overal toegang voor het geloof en voor Christus dáár, waar de levensbelangen op het spel staan, waar beraadslaagd wordt over de wetten, die betrekking hebben op de godsdienst, het huwelijk, het gezin, de school, de sociale orde, overal waar door de opvoeding de ziel van een volk gesmeed wordt. En ongelukkig genoeg moet men al te dikwijls daar de afwezigheid betreuren van katholieke organisaties. Zwaar is derhalve de verantwoordelijkheid van ieder, man of vrouw, die stemgerechtigd is, daar vooral waar godsdienstige belangen op het spel staan; men bedenke wel, dat het zich afzijdig houden in dit geval, objectief genomen, een ernstige en noodlottige zonde van verzuim is. Gebruik en goed gebruik maken van dit recht daarentegen is daadwerkelijk arbeiden aan het waarachtig welzijn van het volk, dat is handelen als trouwe verdediger van de zaak van God en de Kerk.

Herhaaldelijk hebben wij dit de laatste tijd met nadruk aanbevolen. Zelfs onder de katholieken openbaren zich zekere strevingen, die de leer van de Kerk gelijk zouden willen stellen met theorieën, die onverenigbaar zijn met het christelijk denken.

Door de grenslijn te handhaven tussen de christelijke opvatting en zulke theorieën heeft de Kerk altijd het waarachtig welzijn van het gehele volk, het waarachtig algemeen welzijn op het oog. Zodra het gaat over rechtvaardige sociale eisen, is zij altijd de eerste om ze te bevorderen. En, dierbare dochters, bijzonder deze eis, die gij in uw program met klem benadrukt: een billijker verdeling van de rijkdommen is altijd geweest en blijft altijd een van de voornaamste doelstellingen van de katholieke sociale leer. Wij kunnen volledig hetzelfde zeggen van de "gelijkheid van loon voor man en vrouw bij gelijk werk en prestatie"; een eis, die de Kerk reeds lang tot de hare heeft gemaakt.

Rest tenslotte nog het terrein van het politieke leven. Bij meerdere gelegenheden hebben wij reeds verschillende punten ervan aangeraakt. Dit terrein heeft meerdere onderscheiden aspecten: de bescherming van en de zorg voor de heilige belangen van de vrouw door middel van een wetgeving en van een bestuur, dat haar rechten, haar waardigheid en haar sociale taak eerbiedigt - het deelnemen van enkele vrouwen aan het politieke leven met het oog op het welzijn, het heil en de vooruitgang van allen.

Uw taak is het, in het algemeen er voor te werken, de vrouw steeds meer bewust te maken van haar heilige rechten, van haar plichten, van haar invloed zowel op de publieke opinie in de dagelijkse verhoudingen als op de openbare macht en de wetgeving door het gebruik van haar burgerlijke rechten.

Dit is uw gemeenschappelijke taak. Het gaat er inderdaad niet over, dat gij in groten getale in de politiek gaat, lid van openbare lichamen wordt. En gij moet, ten minste de meesten van u, het beste van uw tijd en van uw hart schenken aan de zorg voor het huis en het gezin. Wij verliezen niet uit het oog, dat de opbouw van een gezin, waar allen zich thuis en gelukkig voelen, en het opvoeden van de kinderen werkelijk een bijdrage vormen van de eerste rang voor het algemeen welzijn, een dienst, die van belang is voor het gehele volk. En wij vinden er een grote reden tot vreugde in - gij merkt het zelf terecht op -, dat in de schoot van de plattelandsgezinnen, dat wil zeggen bij een groot gedeelte van de mensheid, de activiteit van de vrouw in het huisgezin nog zeer gelukkig samenvalt met haar medewerking aan de huiselijke en nationale economie.

Degenen onder u, die persoonlijk meer vrij zijn en meer geschikt en beter voorbereid om deze zware taak voor het algemeen belang op zich te nemen, zullen uw vertegenwoordigsters zijn en uw afgevaardigden. Schenkt haar uw vertrouwen, begrijpt de zorgen, de moeiten, de offers die haar toewijding meebrengt, steunt haar, helpt haar.

Een enkel woord volstaat om ten slotte te onderstrepen, wat wij in het begin noemden de algemeenheid, de harmonieuze en sterke soepelheid van uw samenwerking. Die samenwerking is algemeen, zonder onderscheid van nationaliteiten, klassen en levensomstandigheden. Zij is soepel en harmonieus, omdat zij bestaat in het samengaan van werken,organisaties en instellingen van de meest verschillende aard, waarvan ieder zijn eigen karakter en werkzaamheid bewaart, zijn zelfstandigheid en zijn werkterrein, zonder dat de een opgaat in de ander, zonder dat een deel overheerst en een ander deel onderworpen wordt, alle verenigd door de band van een vrij aanvaarde federatie om de gemeenschappelijke acties te bundelen. Niets zou beter beantwoorden aan onze bedoelingen.

En die eigen activiteit van ieder bij de algemene samenwerking wordt door u nog versterkt, nog hechter samengevoegd en nog doelmatiger gemaakt, dank zij uw "informatiebureau", een gelukkig initiatief, dat voorzeker haar, die er de zorg voor hebben, een aanzienlijke last oplegt, maar dat onbetwistbaar zeer vruchtbaar is.

Drie dagen geleden vierden wij de geboortedag van haar, wier komst voor de gehele wereld de dageraad van de vreugde is geweest. Morgen vieren wij haar roemrijke naam en de herinnering aan de overwinningen, die hij heeft behaald op de vijanden van de christenheid. Moge Maria, "auxilium christianorum - hulp van de Christenen" uw sterkte zijn in de strijd voor het herstel van een gezonde en gelukkige maatschappij, voor de triomf van God en de Kerk. Wij roepen haar aan voor u; en uit geheel ons hart schenken wij aan u allen, aan allen die met u verenigd zijn, aan uw werken en instellingen, aan uw gezinnen, aan allen die u dierbaar zijn, onze apostolische zegen.

Zie ook:

Toelichting bij Vous vous présentez