Meer dan veertig jaar na
H. Paus Paulus VI - Encycliek
Populorum Progressio
Over de ontwikkeling van de volken
(26 maart 1967) blijft het basisthema van die Encycliek, namelijk de vooruitgang,
nog steeds een open vraag die, door de huidige economische en financiële crisis, zich heeft toegespitst en nog dringender geworden is. Al hebben sommige gebieden op aarde, die ooit onder armoede gebukt gingen, opvallende veranderingen doorgemaakt in de zin van economische groei en deelname aan de wereldproductie, andere gebieden leven nog in een situatie van ellende die vergelijkbaar is met de situatie ten tijde van Paus Paulus VI, ja, in sommige gevallen kan men zelfs van een verslechtering spreken. Het is veelzeggend dat sommige oorzaken van deze situatie reeds in
H. Paus Paulus VI - Encycliek
Populorum Progressio
Over de ontwikkeling van de volken
(26 maart 1967) vastgesteld werden, zoals bijvoorbeeld de door economisch ontwikkelde landen vastgestelde hoge invoerrechten, die het de producten uit de arme landen altijd nog moeilijk maken de markten van de rijke landen te bereiken. Andere oorzaken echter, waar slechts op gezinspeeld werd in de Encycliek, zijn sindsdien veel duidelijker geworden. Dat geldt ook voor de evaluatie van het proces van dekolonisatie, dat toen in volle gang was. Paus Paulus VI wenste een autonome ontwikkeling, die zich in vrijheid en vrede zou voltrekken. Na meer dan veertig jaar moeten wij erkennen hoe moeilijk deze ontwikkeling is geweest, hetzij tengevolge van nieuwe vormen van kolonialisme en afhankelijkheid van oude en nieuwe buitenlandse machten, hetzij tengevolge van ernstige onverantwoordelijkheid in de landen die zich onafhankelijk hebben gemaakt.
Het voornaamste nieuwe kenmerk was de explosie van wereldwijde wederzijdse afhankelijkheid, die intussen onder de aanduiding “globalisering” algemeen bekend is. Paus Paulus VI heeft dit verschijnsel ten dele voorzien, maar de mate en de heftigheid waarmee het zich heeft ontwikkeld zijn verwonderlijk. Ontstaan in de economisch ontwikkelde landen, heeft dit proces door zijn aard alle economieën meegetrokken. Het is de voornaamste impuls geweest waardoor hele gebieden uit de onderontwikkeling zijn gekomen, en betekent op zich een grote kans. Zonder de leiding van de liefde in waarheid kan deze wereldwijde impuls er desondanks toe bijdragen het gevaar van tot nu toe ongekende schade en nieuwe verdeeldheid in de familie van de mensheid op te roepen. Daarom vragen de liefde en de waarheid van ons een geheel nieuwe en creatieve inzet, die zeker omvangrijk en complex is. Het gaat erom de rede te verbreden en haar bekwaam te maken deze indrukwekkende nieuwe dynamiek te erkennen en richting te geven, door haar te bezielen in de zin van de “cultuur van de liefde”, waarvan God het zaad in ieder volk, in iedere cultuur heeft gelegd.