Paus Benedictus XVI - 4 juli 2007
Beste broeders en zusters!
Vandaag willen wij een van de grote Kerkvaders gedenken, de heilige Basilius, door de Byzantijnse liturgische teksten aangeduid als een "een lichtende fakkel van de Kerk". Hij was een groot Bisschop uit de IV-de eeuw, waar zowel de Kerk van het Oosten als die van het Westen met bewondering naar opzien vanwege de heiligheid van zijn leven, de verhevenheid van zijn leer en het harmonisch samengaan van speculatieve en praktische gaven in hem.
Hij werd rond 330 geboren in een gezin van heiligen, "een echte huiskerk", waar geleefd werd in een sfeer van diep geloof. Zijn eigen studies doorliep hij bij de beste leermeesters van Athene en Constantinopel. Onvoldaan over zijn wereldse successen en in het besef veel tijd verdaan te hebben aan ijdele zaken, belijdt hij zelf: "Op een dag wendde ik mij, als ontwaakte ik uit een diepe droom, naar het wonderlijk licht van de waarheid van het Evangelie., en weende ik over mijn ellendige leven" vgl. Ep. 223: PG 32, 824a. Door Christus aangetrokken, begon hij zijn blik op Hem te richten en alleen naar Hem te luisteren vgl. Moralia 80, 1: PG 31, 860 bc. Vastbesloten wijdde hij zich aan het monastieke leven in het gebed, in de overweging van de Heilige Schriften en van de geschriften van de Kerkvaders, en in de beoefening van de naastenliefde vgl. Epp. 2 en 22, en ook in navolging van zijn zus, de heilige Macrina, die al in monachale ascese leefde. Vervolgens werd hij priester gewijd en tenslotte, in 370, tot Bisschop van Caesarea in Kappadotië, in het huidige Turkije.
Inderdaad heeft de heilige Basilius een heel bijzonder monnikendom in het leven geroepen: niet gesloten voor de gemeenschap van de locale Kerk, maar juist naar haar toe open. Zijn monniken maakten deel uit van de locale Kerk, waren er de bezielende kern van doordat zij de andere gelovigen voorgingen in de navolging van Christus, en dat niet alleen in het geloof, want hij toonde zijn sterke adhesie aan Hem – zijn liefde voor Hem – vooral in de werken van naastenliefde. Deze monniken, die scholen en ziekenhuizen hadden, stonden in dienst van de armen en hebben zo het christelijk leven in haar compleetheid laten zien. De Dienaar Gods Johannes Paulus II heeft, sprekend over het monnikendom, geschreven: "Velen houden het erop dat die belangrijke structuur van het leven van de Kerk die het monnikendom is, voor alle eeuwen voornamelijk door de heilige Basilius is vastgesteld; of minstens dat zij niet in haar meest eigen aard zou zijn gedefinieerd zonder zijn beslissende bijdrage" H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Brief, Bij het 16e eeuwfeest van het sterven van de H. Basilius de Grote, Patres Ecclesiae (2 jan 1980), 2.
Van God, die liefde is en naastenliefde (amore e carità), bracht Basilius een geldig getuigenis door de bouw van diverse gasthuizen voor de noodlijdenden vgl. Basilius, Ep. 94: PG 32,488bc, als het ware een stad van de barmhartigheid, die aan hem de naam Basiliade ontleende vgl. Sozomenus, Historia Eccl. 6,34: PG 67,1397a. Zij staat aan de oorsprong van de moderne ziekenhuis- en revalidatie-instellingen.
Hij was een mens die werkelijk leefde met de blik gericht op Christus, een mens van liefde voor de naaste. Vervuld van de hoop en de vreugde van het geloof, laat Basilius ons zien hoe wij werkelijk christenen moeten zijn.