Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Als de bisschoppen van een bepaald gebied gezamenlijk bepaalde pastorale taken ten bate van hun gelovigen vervullen, is deze gemeenschappelijke uitoefening van het bisschopsambt een concrete toepassing van de collegiale mentaliteit (affectus collegialis), Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 23 die “het hart is van de samenwerking onder bisschoppen op regionaal, landelijk en internationaal niveau”. Bisschoppensynodes, In Gods Woord viert de Kerk de mysteries van Christus voor het heil van de wereld - Eindrapport van de 2e Buitengewone Bisschoppensynode: 20 jaar na de sluiting van het Tweede Vaticaans Concilie, Ecclesia sub Verbo Dei mysteria Christi celebrans pro salute mundi (7 dec 1985), 21 Toch heeft deze op territoriale grondslag berustende uitoefening van het bisschopsambt nooit het collegiale karakter dat eigen is aan de handelingen van de orde der bisschoppen als zodanig die het hoogste gezag over de gehele Kerk uitoefent. Immers, de relatie van de bisschoppen met het Bisschoppencollege is duidelijk een andere dan hun relatie met de organen die zijn opgericht voor het boven vermelde gemeenschappelijk uitoefenen van bepaalde pastorale taken.

De collegialiteit van de handelingen van het Bisschoppencollege hangt samen met het feit dat “men de universele Kerk niet mag opvatten als de optelsom van de particuliere Kerken of als een federatie van particuliere Kerken”. H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Kleinseminarie van Onze Lieve Vrouw van de Engelen, Los Angeles, Tot de Bisschoppen van de Verenigde Staten van Amerika (16 sept 1987), 3 “De universele Kerk vloeit niet voort uit de communio van de Kerken, maar is een realiteit die, in haar essentiële mysterie, ontologisch en temporeel voorafgaat aan iedere individuele particuliere Kerk.” Congregatie voor de Geloofsleer, Brief aan de Bisschoppen van de Katholieke Kerk over enkele aspecten van de Kerk als Communio., Communionis notio (28 mei 1992), 9

Zo moet ook het Bisschoppencollege niet verstaan worden als de optelsom van de individuele bisschoppen aan wie de particuliere Kerken zijn toevertrouwd, noch als het resultaat van hun communio, maar is dit college, als wezenlijk element van de universele Kerk, een realiteit die voorafgaat aan de opdracht om aan het hoofd te staan van de particuliere Kerk. Onder meer zijn er, zoals men weet, talrijke bisschoppen die weliswaar echt bisschoppelijke taken vervullen maar niet aan het hoofd staan van een particuliere Kerk. Inderdaad, de macht van het Bisschoppencollege over de gehele Kerk wordt niet gevormd door de optelsom van de macht die individueel door de bisschoppen in hun particuliere Kerken wordt uitgeoefend; het handelt om een daaraan voorafgaande realiteit waaraan de bisschoppen deelhebben; alleen als college kunnen zij ten bate van de gehele Kerk optreden. Alleen de Bisschop van Rome, hoofd van het college, kan persoonlijk de oppermacht over de gehele Kerk uitoefenen. Met andere woorden “bisschoppelijke collegialiteit in eigenlijke en strikte zin komt alleen aan het gehele Bisschoppencollege toe, dat als theologisch subject ondeelbaar is”. H. Paus Johannes Paulus II, Audiëntie, Tot de Romeinse Curie bij gelegenheid van het Kerstfeest (20 dec 1990), 6 En dat is de uitdrukkelijke wil van de Heer. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk, Lumen Gentium (21 nov 1964), 22 Toch moet deze macht niet verstaan worden als overheersing; integendeel, wezenlijk is haar dimensie van dienstbaarheid, want ze komt van Christus, de goede Herder die zijn leven geeft voor zijn schapen. Vgl. Joh. 10,11