Het beginpunt van een reistocht van huwelijksvoorbereiding is het bewustzijn dat het huwelijksverbond aanvaard en tot Sacrament van het Nieuwe Verbond verheven is door de Heer Jezus Christus, door de kracht van de Heilige Geest. Het Sacrament verenigt de echtgenoten met de zelfgevende liefde van Christus, de Bruidegom van de Kerk, zijn Bruid Vgl. Ef. 5, 25-32 , door hen beeld te maken van en deelgenoten aan deze liefde. Het laat hen eer brengen aan de Heer, het heiligt de echtelijke vereniging en het leven van de christenen die het vieren en doet het christelijke gezin ontstaan, de huiskerk, 'de eerste, levenskrachtige cel van de maatschappij' 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over het lekenapostolaat, Apostolicam Actuositatem (18 nov 1965), 11, en het 'heiligdom van het leven' H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven, Evangelium Vitae (25 mrt 1995), 92 Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven, Evangelium Vitae (25 mrt 1995), 6.88.94. Daarom wordt het Sacrament gevierd en beleefd in het hart van het Nieuwe Verbond, d.w.z. het paasmysterie. Het is Christus, de Bruidegom in ons midden Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Brief, Brief aan de Gezinnen - Bij gelegenheid van het Internationaal Jaar van het Gezin, Gratissimam sane (2 feb 1994), 18; Vgl. Mt. 9, 15 , die de bron is van zijn energie. Daarom zijn christelijke echtparen en gezinnen noch geïsoleerd noch alleen. Voor christenen impliceert het Huwelijk, dat zijn oorsprong in God de Schepper heeft, ook een echte roeping tot een bijzondere staat en een leven van genade. Om tot rijping gebracht te worden vereist deze roeping een adequate, bijzondere voorbereiding en een specifiek pad van geloof en liefde, temeer omdat deze roeping aan een paar gegeven wordt voor het welzijn van de Kerk en de maatschappij. Dit heeft alle betekenis en kracht van een publieke verbintenis, aangegaan voor God en de samenleving, die verder gaat dan individuele grenzen.

Als gemeenschap van leven en liefde zowel als natuurlijke goddelijke instelling en als Sacrament, is het Huwelijk altijd een bron van geweldige energie Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 43, wat voor moeilijkheden er ook mogen zijn. Door het getuigenis van de echtgenoten kan het huwelijk Goed Nieuws worden dat zeer bijdraagt aan de nieuwe evangelisatie en dat de toekomst van de maatschappij verzekert. Maar deze energie moet ontdekt, op waarde geschat en vermeerderd worden door de huwelijkskandidaten zelf en door de kerkelijke gemeenschap in de periode die voorafgaat aan de viering van het Huwelijk: tijdens de voorbereiding.

Veel bisdommen over de hele wereld spannen zich in om vormen te vinden voor een steeds effectievere huwelijksvoorbereiding. Vele positieve ervaringen zijn doorgegeven aan de Pauselijke Raad voor het Gezin. Zonder twijfel zullen deze ervaringen steeds meer bevestigd worden en een waardevolle hulp vormen als ze bekend worden bij en op waarde geschat worden door de Bisschoppenconferenties en door elke bisschop in de pastorale zorg voor de lokale Kerken. Wat in dit document voorbereiding genoemd wordt, omvat een beeld en grondig proces van opvoeding tot het gehuwde leven, dat beschouwd moet worden in de totaliteit van zijn waarden. Daarom vormt, de huidige psychologische en culturele situatie in aanmerking genomen, huwelijksvoorbereiding een dringende noodzaak. Feitelijk betekent voorbereiden opvoeden tot respect en zorg voor het leven dat, in het heiligdom van de gezinnen, een echte en eigenlijke cultuur van menselijke leven in al zijn manifestaties en fasen moet worden voor hen die deel uitmaken van het volk van het leven en voor het leven Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven, Evangelium Vitae (25 mrt 1995), 6.78.105. De realiteit zelf van het Huwelijk is zo rijk dat ze allereerst vereist dat de verloofden ervoor gevoelig gemaakt worden, zodat ze de behoefte zullen voelen zichzelf erop voor te bereiden. Daarom moet de pastorale zorg voor het gezin zijn beste inspanningen richten op het bepalen van de voorbereiding, met gebruikmaking van pedagogische en psychologische hulpmiddelen die een gezonde oriëntatie hebben.

In een ander recent (op 8 mei 1995) door de Pauselijke Raad voor het Gezin gepubliceerd document, getiteld Pauselijke Raad voor het Gezin
De ware betekenis van de menselijke seksualiteit
Richtlijnen voor de opvoeding in gezinsverband
(8 december 1995), probeert de Raad gezinnen te helpen bij hun taak van de opvoeding van hun kinderen met betrekking tot seksualiteit.

Recentelijk is, vanwege de eerder genoemde tegenwoordige omstandigheden, de zorg van de Kerk met betrekking tot huwelijksvoorbereiding urgenter geworden. Enerzijds kan een herstel van waarden en enkele belangrijke aspecten van Huwelijk en gezin waargenomen worden, tezamen met het bloeien van vreugdevolle getuigenissen van talloze christelijke echtgenoten en gezinnen. Maar anderzijds groeit het aantal mensen dat de rijkdommen van het Huwelijk ontkent of verwerpt met een vorm van wantrouwen dat zover gaat, dat het zijn weldaden en waarden betwijfelt of verwerpt. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 48 Tegenwoordig zien we met ongerustheid de verbreiding van een 'cultuur' of een mentaliteit die de moed verloren heeft wat betreft het gezin als noodzakelijke waarde voor echtgenoten, kinderen en de samenleving. Bepaalde houdingen en bepaalde maatstaven die in wetgeving zijn vastgesteld helpen niet het gezin dat gebaseerd is op het huwelijk en ontkennen zelfs zijn rechten. In feite verbreidt zich in verschillende delen van de wereld een geseculariseerde atmosfeer die vooral jonge mensen aansteekt en hen onderwerpt aan de druk van een geseculariseerde omgeving waarin men tenslotte de betekenis van God verliest en daarmee ook de diepe betekenis van de echtelijke liefde en het gezin. Ontkent men niet de waarheid van God als men de oorsprong en bron zelf van dit intieme mysterie buitensluit? Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 22

De ontkenning van God in haar verschillende vormen impliceert vaak het afwijzen van de instellingen en structuren die deel uitmaken van het plan van God en die steeds de Schepping zijn neergelegd. Vgl. Mt. 19, 3-12 Bijgevolg wordt alles geïnterpreteerd als resultaat van menselijke wil en/of consensus, die kan veranderen.

In landen waar het proces van ontkerstening sterker overheerst, treedt de verontrustende crisis van morele waarden naar voren, in het bijzonder het verlies van de identiteit van het huwelijk en het christelijk gezin en vervolgens de betekenis van de verloving. Naast deze verliezen is er een crisis van waarden binnen het gezin zelf, waaraan wordt bijgedragen door een klimaat van wijdverbreide en zelfs gelegaliseerde permissiviteit. Dit wordt sterk aangemoedigd door de communicatiemedia die tegengestelde modellen aanbieden alsof ze echte waarden zijn. Er wordt iets gevormd dat lijkt op een culturele fabriek, en dit wordt aangeboden aan de nieuwe generaties als een alternatief voor het concept van echtelijk leven en het huwelijk, zijn sacramentele waarde, en zijn banden met de Kerk.

De verschijnselen die deze situaties bevestigen en een dergelijke cultuur versterken, zijn verbonden met nieuwe levensstijlen die afbreuk doen aan de menselijke dimensies van betrokken partijen, met desastreuze gevolgen voor het gezin. Deze omvatten seksuele permissiviteit, de terugloop van het aantal huwelijken of voortdurend uitstel ervan, de toename van het aantal scheidingen, de mentaliteit van anticonceptie, de verbreiding van vrijwillige abortus, de geestelijke leegte en diepe onbevrediging die bijdragen aan de verspreiding van drugs, alcoholisme, geweld en zelfmoord onder jongeren en jonge volwassenen. In andere gebieden van de wereld maken toestanden van onderontwikkeling, met extreme armoede en ellende, en gelijktijdige aanwezigheid van culturele elementen tegengesteld aan of los van de christelijke visie, zowel de stabiliteit van het gezin als het opbouwen van een diepgaande opvoeding van christelijke liefde moeilijk en onzeker.

Permissieve wetten maken de situatie erger omdat ze met alle macht een mentaliteit wat betreft scheiding, abortus en seksuele vrijheid smeden die gezinnen schaadt Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven, Evangelium Vitae (25 mrt 1995), 59. Vele communicatiemiddelen verbreiden een klimaat van permissiviteit en helpen het versterken, en zij vormen iets wat lijkt op een culturele fabriek, die jongeren belemmert in hun normale groei in het christelijk geloof, hun banden met de Kerk, en hun ontdekken van de sacramentele waarde van het Huwelijk en de vereisten die voortvloeien uit de viering ervan. Dit thema werd behandeld tijdens de internationale ontmoeting welke gehouden werd van 2 tot 4 juni 1993 door de Pauselijke Raad voor het Gezin in samenwerking met de Pauselijke raad voor de Sociale Communicatiemiddelen Het is waar dat opvoeding tot het Huwelijk altijd nodig is geweest, maar een christelijke cultuur maakte de formulering assimilatie ervan gemakkelijker. Tegenwoordig is dit soms moeilijker en urgenter.

Om al deze redenen zegt Zijne Heiligheid Johannes Paulus II in de Apostolische exhortatie H. Paus Johannes Paulus II - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Familiaris Consortio
Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd
(22 november 1981), die de resultaten van de Synode over het Gezin van 1980 samenbrengt: 'Voor onze tijd is het meer dan ooit nodig dat de jongeren voorbereid worden op Huwelijk en gezin' H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 66. Hij benadrukt de bevordering van 'betere en meer intensieve programma's van voorbereiding op het Huwelijk (...), om zoveel mogelijk de moeilijkheden uit de weg te ruimen waarmee zoveel echtparen te kampen hebben, en nog meer om het ontstaan en de groei van geslaagde huwelijken positief te bevorderen.' H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 66.

In deze lijn en om op organische wijze te antwoorden op de huidige bedreigingen en eisen, lijkt het, het juiste moment voor de Bisschoppenconferenties om met enige urgentie 'een Handboek voor de gezinspastoraal' uit te geven H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 66. In zo'n Handboek moeten de voor een intensere pastorale zorg nodig geachte elementen bijeengebracht en uitgetekend worden, die erop gericht zijn de christelijke identiteit van het huwelijk en het gezin te herontdekken, zodat het gezin zelf een gemeenschap zal kunnen zijn van personen in dienst van het menselijk leven en het geloof, de eerste en levenskrachtige cel van de samenleving, een gelovige en evangeliserende gemeenschap, een echte 'huiskerk, centrum van gemeenschap en dienst van de Kerk' H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 66, geroepen 'om het Evangelie van het leven te verkondigen, te vieren en te dienen' H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven, Evangelium Vitae (25 mrt 1995), 92 Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 28.78.79.105.

Gezien het belang van het thema nodigt de Pauselijke Raad voor het Gezin, zich bewust van de verschillende initiatieven die door niet weinig Bisschoppenconferenties en vele diocesane bisschoppen in deze richting ontplooit zijn, uit met nieuwe toewijding voort te gaan in deze pastorale dienst. De Bisschoppenconferenties hebben nuttig materiaal voorbereid dat kan bijdragen aan de huwelijksvoorbereiding en de daaropvolgende gehuwde levensstaat. In overeenstemming met de richtlijnen van de Apostolische Stoel biedt de Pauselijke Raad deze standpunten aan voor overweging met uitsluitende referentie naar één deel van het hierboven genoemde Handboek: dat wat betrekking heeft op de voorbereiding op het Sacrament van het Huwelijk. Zo kan dit deel van het Handboek nuttiger zijn bij het schetsen en ontwikkelen van die aspecten die noodzakelijk zijn voor de juiste voorbereiding op het huwelijk en het christelijk gezinsleven.

Beleefd in de traditie van de Kerk en verdiept door het leergezag, onderstreept het Woord van God dat het Huwelijk voor christelijke paren een antwoord inhoud op een roeping van God en de aanvaarding van de zending teken te zijn van Gods liefde voor alle leden van de menselijke familie, door deel te hebben aan het blijvende verbond van Christus met de Kerk. Daarom worden de echtgenoten medewerkers van de Schepper en Verlosser in de gave van liefde en leven. Daarom kan christelijke huwelijksvoorbereiding omschreven worden als een geloofstocht die niet eindigt met de viering van het Huwelijk, maar doorgaat in het gezinseven. Daarom houdt ons perspectief niet op bij het Huwelijk als een handeling, op het moment van zijn viering, maar gaat het verder. Dit is de reden dat de voorbereiding ook een 'bevoorrechte gelegenheid voor de verloofden' is om 'het geloof dat zij ontvangen hebben bij Doopsel en dat wordt gevoed door hun christelijke opvoeding, te herontdekken en te verdiepen. Op deze wijze herkennen zij de roeping in de huwelijksstaat te leven in navolging van Christus en ten dienste van het rijk van God, en zullen zij deze roeping in vrijheid aanvaarden' H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd, Familiaris Consortio (22 nov 1981), 51. De Bisschoppen zijn zich bewust van de dringende noodzaak om specifieke vormingsprogramma's op te stellen en aan te bieden, om een geleidelijk en voortdurend proces van christelijke vorming te ontwikkelen Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Het Huwelijk, Ordo celebrandi Matrimonium (19 mrt 1969), 15.

Het zal zelfs nuttig zijn weer in herinnering te brengen dat echte voorbereiding gericht is op een bewuste en vrije viering van het Sacrament van het Huwelijk. Maar deze viering is bron en uitdrukking van meer bindende en permanente implicaties.

Uit de ervaring van vele pastores en opvoeders blijkt dat de verlovingsperiode een tijd van ontdekken van elkaar kan zijn, maar ook een tijd van geloofsverdieping. Daarom is het een periode van speciale bovennatuurlijke gaven voor persoonlijke en interpersoonlijke spiritualiteit. Helaas kan voor velen deze voor menselijke en christelijke rijping bedoelde periode verstoord worden door een onverantwoordelijk gebruik van de seksualiteit die de echtelijke liefde niet helpt te rijpen, en daarom houden sommigen een soort apologie voor voorechtelijk verhoudingen.

Het succes van de geloofsverdieping van de verloofden wordt ook bepaald door hun eerdere vorming. Aan de andere kant zal de manier waarop deze periode beleefd wordt zeker invloed hebben op hun toekomstig leven als echtgenoten en als gezin. Hieruit volgt het wezenlijke belang van de hulp die de verloofden krijgen van hun respectieve families en de hele kerkelijke gemeenschap. Ook gebed hoort daarbij. Hierbij is de zegening van de verloofden, zoals voorzien in Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten
De benedictionibus
Over de zegeningen (1 januari 1984) Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Over de zegeningen, De benedictionibus (1 jan 1984). nrs. 195-214 van belang, waarin de tekens van deze eerste verbintenis genoemd worden: de ring, de uitwisseling van gaven en andere gewoonten Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Over de zegeningen, De benedictionibus (1 jan 1984), 209-210.

In elk geval moet de menselijke diepte van de verloving erkend worden en gevrijwaard van een alledaagse benadering. Daarom zijn zowel de rijkdommen van het huwelijk en het Huwelijkssacrament als het wezenlijke belang van de verlovingsperiode - die zich tegenwoordig vaak over jaren uitstrekt (met de diverse soorten problemen van dien) - redenen voor een bijzonder stevigheid van deze vorming.

Hieruit volgt dat de diocesane en parochiële programma's - met pastorale plannen die prioriteit geven aan de pastorale zorg voor het gezin die het hele kerkelijke leven verrijkt - veronderstellen dat de vormingstaak haar juiste plaats en ontwikkeling zal vinden en dat, tussen de bisdommen onderling en in het kader van de Bisschoppenconferenties, de beste ervaringen geëvalueerd en doorgegeven kunnen worden in een uitwisseling van pastorale ervaringen. Het lijkt ook belangrijk te weten wat voor vormen van catechese en opvoeding aan jongeren wordt gegeven wat betreft de verschillende soorten roeping en christelijke liefde, wat voor programma's er worden voorbereid voor de verloofden, op welke manieren echtparen die rijper zijn in het geloof in deze vorming worden betrokken, evenals wat de beste ervaringen zijn die gericht zijn op het creëren van van een geestelijke en culturele omgeving die geschikt is voor jonge mensen die naar een Huwelijk toegaan.

In het vormingsproces kunnen, volgens hetgeen waarnaar ook in de Apostolische exhortatie H. Paus Johannes Paulus II - Postsynodale Apostolische Exhortatie
Familiaris Consortio
Over de taken van het christelijk gezin in de wereld van deze tijd
(22 november 1981) wordt verwezen, drie fasen of hoofdperioden in de huwelijksvoorbereiding worden onderscheiden: verwijderde, naaste en onmiddellijke voorbereiding. De specifieke doelen van elke fase zullen worden bereikt, als - behalve over de fundamentele menselijke eigenschappen en de elementaire geloofswaarden - de verloofden ook onderricht krijgen over de belangrijkste theologische en liturgische inhoud die de verschillende fasen van de voorbereiding kenmerkt. Bijgevolg zullen de verloofden, in de moeite die ze doen hun leven aan te passen aan die waarden, de ware vorming verwerven die hen voorbereidt de gehuwde levensstaat.

Huwelijksvoorbereiding moet geplaatst worden binnen de dringende noodzaak de cultuur te evangeliseren - door haar tot haar wortels te doordringen Vgl. H. Paus Paulus VI, Postsynodale Apostolische Exhortatie, Over de Evangelisatie in de Moderne Wereld, Evangelii Nuntiandi (8 dec 1975), 19 - in alles wat het instituut van het Huwelijk aangaat: de christelijke geest laten doordringen in geest en gedrag, evenals in de wetten en de structuren van de gemeenschap waar christenen wonen Vgl. Catechismus-Compendium, Catechismus van de Katholieke Kerk (15 aug 1997), 2105. Deze voorbereiding vormt, zowel impliciet als expliciet, een aspect van de evangelisatie, en wel zozeer dat ze de kracht van de uitspraak van de Heilige Vader kan verdiepen: 'Het gezin is het hart van de nieuwe evangelisatie' (...). De voorbereiding zelf is een 'verantwoordelijkheid die allereerst de echtparen betreft, met de roeping om de schenkers van het leven te zijn, op basis van een steeds groter besef van de betekenis van de voortplanting als een unieke gebeurtenis die duidelijk laat zien dat het menselijk leven een gave is, ontvangen om haar vervolgens door te geven als een gave' H. Paus Johannes Paulus II, Encycliek, Over de waarde en de onaantastbaarheid van het menselijk leven, Evangelium Vitae (25 mrt 1995), 92.

Behalve religieuze waarden vloeien uit tot het huwelijk, als het fundament van het gezin, overvloedige weldaden en waarden voort die solidariteit, respect, rechtvaardigheid en vergeving sterker maken, in de persoonlijke en de collectieve verhoudingen. Op zijn beurt verwacht het gezin, gefundeerd op het huwelijk, van de maatschappij 'een erkenning van zijn identiteit en een aanvaarding van zijn status als onderwerp in de samenleving' H. Paus Johannes Paulus II, Brief, Brief aan de Gezinnen - Bij gelegenheid van het Internationaal Jaar van het Gezin, Gratissimam sane (2 feb 1994), 17, en daarom 'het hart van de beschaving van liefde' te worden H. Paus Johannes Paulus II, Brief, Brief aan de Gezinnen - Bij gelegenheid van het Internationaal Jaar van het Gezin, Gratissimam sane (2 feb 1994), 13. Het hele bisdom zou betrokken moeten worden bij deze taak en de nodige steun moeten bieden. Het ideaal zou zijn een diocesane commissie voor huwelijksvoorbereiding in het leven te roepen, een groep voor pastorale zorg voor het gezin, samengesteld uit echtparen met parochie-ervaring, bewegingen en deskundigen.

De taak is van deze diocesane commissie zou zijn: vorming, voortzetting en coördinatie, in samenwerking met centra op verschillende niveaus die zich bezighouden met deze dienst. De commissie moet op haar beurt gevormd worden door netwerken van teams van gekozen leken die samenwerken in huwelijksvoorbereiding in ruime zin, niet alleen in cursussen. Zij moet bijgestaan worden door een coördinator, gewoonlijk een priester, die de Bisschop vertegenwoordigt. Als de coördinatie aan een leek of een echtpaar wordt toevertrouwd, is de assistentie van een priester aan te bevelen. Dit alles moet ingepast worden in de organisatorische context van de bisdom met zijn overeenstemmende structuren, zoals mogelijke terreinen die geleid worden door een bisschoppelijke vicaris.