Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Als wij met één blik de voorbije jaren van ons pontificaat overzien en terugblikken op dat gedeelte van de zending, dat voor ons voortvloeit uit het universeel vaderschap, waarmee wij zijn bekleed, dan komt het ons voor, dat de goddelijke voorzienigheid ons als bijzondere taak heeft willen geven om door geduldig en bijna uitputtend werken bij te dragen tot de terugkeer van de mensheid op de weg van de vrede.

Terwijl bij de nadering van het Kerstfeest in ons het verlangen groeide naar de kribbe van de Vredevorst te gaan om Hem als aangenaamst geschenk een mensheid aan te bieden in een toestand van vrede en als in één groot gezin verenigd, was voor ons integendeel - in de eerste zes jaren - de onuitsprekelijke bitterheid weggelegd, dat wij rondom ons slechts gewapende volkeren zagen, meegesleept door de dolle drift om elkaar te vernietigen.

Wij hoopten - en met ons vele anderen - dat, als eindelijk de haat en wraakzucht zouden zijn uitgewoed, spoedig de dageraad zou aanbreken van een periode van rust en eendracht. Maar de beangstigende toestand van nood en gevaar bleef voortduren; door de publieke opinie werd zij met de naam van "koude oorlog" aangeduid, omdat hij in werkelijkheid weinig of niets gemeen had met de ware vrede, en veel had van een wapenstilstand, die bij de geringste schok kon worden verstoord. Onze jaarlijkse terugkeer naar de kribbe van de verlossing bleef zo een droevig offer van smart en angst, gepaard aan het vurig verlangen om er de moed te putten, nodig om de mensen onophoudelijk aan te sporen tot de vrede en hun de juiste weg er heen te wijzen.

Kunnen wij ten minste bij dit zestiende Kerstfeest van ons pontificaat deze wens vervullen? Naar door velen beweerd wordt, is op de koude oorlog langzamerhand een periode van ontspanning gevolgd tussen de strijdende partijen, alsof zij elkaar een langere adempauze willen gunnen, een ontspanning, waaraan men niet zonder ironie de naam van "koude vrede" heeft gegeven. Ofschoon wij gaarne erkennen, dat deze ontspanning een zekere vooruitgang betekent in de moeizame verwezenlijking van de eigenlijke vrede, is zij toch nog niet het geschenk, dat het geheim van Bethlehem waardig is, waar "de goedertierenheid en de liefde van God onze Zaligmaker voor de mensen is verschenen". (Tit. 3, 4) Deze toestand immers is te zeer in strijd met de geest van hartelijke liefde, oprechtheid en openheid, die rondom de kribbe van de Verlosser heerst.

Feitelijk immers verstaat men in de politieke wereld onder koude vrede de loutere coëxistentie van verschillende volkeren, gebaseerd op onderlinge vrees en op wederzijdse teleurstelling. Welnu, het is duidelijk, dat deze loutere coëxistentie niet de naam van vrede verdient, die de christelijke traditie, gevormd in de school van de grote denkers Augustinus en Thomas van Aquino, heeft leren definiëren als "tranquillitas ordinis: de rust van de orde". De koude vrede is slechts een voorlopige rust, waarvan de duur afhankelijk is van het wederzijds gevoel van vrees en van de wisselende berekening van de op het ogenblik bestaande krachten, terwijl zij niets heeft van de rechtvaardige "orde", die een reeks betrekkingen veronderstelt, die op een gemeenschappelijk, rechtvaardig en juist doel gericht zijn. Omdat de koude vrede vervolgens iedere band van geestelijke orde uitsluit tussen de volkeren, die aldus fragmentarisch naast elkaar bestaan, staat zij ver af van de vrede, die verkondigd en gewild is door de goddelijke Meester, die gebaseerd is op de verbondenheid der geesten in dezelfde waarheid en liefde, die vrede, die door St. Paulus gedefinieerd wordt: ,,pax Dei: de vrede van God", die vóór alles de geesten en de harten bindt (Fil. 4, 7) en die zich toont in een harmonische samenwerking op alle gebieden van het leven met inbegrip van het politieke, sociale en economische terrein.

Daarom juist durven wij het goddelijk Kind de kou- 8 de vrede niet aanbieden. Het is niet de eenvoudige en plechtige "pax", die de engelen verkondigden aan de herders in de heilige nacht; veel minder is het de "pax Dei", die alle begrip te boven gaat en de bron is van innige en volledige vreugde (Fil. 4, 7); maar het is ook niet de vrede, die gedroomd en gewenst wordt door de huidige, zo zwaar lijdende mensheid. Toch willen wij in het bijzonder de gebreken er van onderzoeken, opdat zijn leegte en zijn onzekere duur bij de regeerders van de volkeren en bij hen, die enige invloed op dit gebied kunnen uitoefenen, het dringend verlangen doet ontstaan om hem zo spoedig mogelijk te veranderen. in de ware vrede, die in feite Christus zelf is. Want, als de vrede orde is en orde eenheid, is het alleen Christus, die de geesten der mensen kan en wil verenigen in de waarheid en in de liefde. In deze zin stelt de Kerk Hem met de woorden van de profeet aan de volken voor als de vrede zelf: "et erit Iste pax: en Hij zal vrede zijn". (Mic. 5, 5) Zie Offic. D.N. Jeesu christi Regis, passim.