De authentieke liturgie die zijn oorsprong vindt in de levende en alleroudste spirituele traditie van de Kerk, heeft het heilig Tweede Vaticaans Concilie ongetwijfeld met zorg willen bewaren en met pastorale wijsheid aan de aard van de verschillende volkeren willen aanpassen, zodat de gelovigen in het volledig, bewust en actief deelnemen aan de heilige handelingen – vooral in de viering van de sacramenten – een overvloedige bron van genade zouden vinden en ook de mogelijkheid om zich voortdurend te richten naar het mysterie van Christus. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 1.14.21.33 Vgl. Concilie van Trente, 22e Zitting - Over het allerheiligst Misoffer, Sessio XXII - Doctrina de sanctissimo Missae sacrificio (17 sept 1562), 12

Daarna begon onder leiding van de pausen het grote werk van de vernieuwing van de liturgische boeken van de Romeinse ritus dat ook de vertaling Een tekst die in een andere taal wordt weergegeven, duidt men in het Latijn vrij vaak aan met de woorden 'versio', 'conversio', 'interpretatio', 'redditio', of ook wel 'mutatio' of 'transductio'. De handeling van het vertalen wordt met verwante woorden uitgedrukt. En dit is ook het geval in de Constitutie Sacrosanctum Concilium en in de meeste documenten van de Heilige Stoel in onze tijd. Niet zelden echter draagt de betekenis die aan dergelijke termen in de moderne talen gegeven wordt, de duidelijke notie in zich van een verschil of een afwijking met betrekking tot de oorspronkelijke tekst en zijn betekenis. Om alle dubbelzinnigheid uit te sluiten gebruiken we in deze Instructie, waarin juist dit onderwerp behandeld wordt, voornamelijk het woord ‘translatio’ met de daaraan verwante werkwoorden. Zelfs als het gebruik van deze woorden niet bepaald stijlvol lijkt in het Latijn of riekt naar zogenaamd 'neologisme', toch hebben deze uitdrukkingen een zeker internationaal karakter en kunnen zij de bedoeling van de Apostolische Stoel in onze tijd vrij gemakkelijk duidelijk maken en in vele talen zonder gevaar voor misvatting overgenomen worden. in de volkstalen omvat, met de bedoeling dat op een zeer zorgvuldige wijze de vernieuwing van de heilige liturgie tot stand zou komen overeenkomstig een van de voornaamste bedoelingen van genoemd Concilie.

De liturgische vernieuwing heeft tot nu gunstige resultaten geboekt door de inspanning en het talent van velen, vooral van de bisschoppen, aan wier zorg en toewijding deze grote en moeilijke opdracht is toevertrouwd. Eveneens wordt de grootste voorzichtigheid en zorg gevraagd bij het gereed maken van de liturgische boeken die zich dienen te onderscheiden door een gezonde leer, door zorgvuldigheid in taalgebruik, die vrij dienen te zijn van elke ideologische invloed en die verder die kwaliteiten dienen te hebben waardoor de heilige mysteries van het heil en het onvergankelijke geloof van de Kerk in menselijke taal doeltreffend tot gebed kunnen worden gemaakt en de passende eredienst aan de allerhoogste God kan worden gebracht. Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, De linguis vulgaribus in S. Liturgiam inducendis - Brief aan de Voorzitters van de Bisschoppenconferenties, Decem Iam Annos (5 juni 1976)

Het Tweede Vaticaans Concilie heeft in de beraadslagingen en de decreten bijzondere aandacht besteed aan de liturgische riten, kerkelijke overleveringen en de juridische vormgeving van het christelijk leven, die eigen zijn aan die particuliere kerken, vooral van het Oosten, die vanwege hun eerbiedwaardige ouderdom een zeer vooraanstaande plaats innemen en die daarom op verschillende wijzen van een overlevering getuigen die langs de kerkvaders op de apostelen teruggaat. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de Oosterse Kerken, Orientalium Ecclesiarum (21 nov 1964), 1 Het Concilie verlangde dat de tradities van elk van deze particuliere Kerken ongeschonden en gaaf bewaard zouden blijven; derhalve verlangde het dat de verschillende ritussen volgens een gezonde traditie herzien zouden worden, en stelde het als uitgangspunt vast dat alleen die veranderingen doorgevoerd zouden worden waardoor de eigen en organische ontwikkeling (binnen de traditie) bevorderd zou worden. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 4 Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de Oosterse Kerken, Orientalium Ecclesiarum (21 nov 1964), 2.6 Dezelfde waakzame zorg is zeker ook nodig om de liturgische riten, de kerkelijke tradities en de juridische vormgeving van de Latijnse Kerk, in het bijzonder van de Romeinse ritus te beschermen en op authentieke wijze verder te kunnen ontwikkelen. Dezelfde zorg moet ook besteed worden aan het werk van de vertaling van de liturgische teksten in de volkstalen, vooral die van het Romeins missaal, zodat het ook in de toekomst het meest voortreffelijk teken en instrument blijft van de gaafheid en de eenheid van de Romeinse ritus. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 38 Vgl. H. Paus Paulus VI, Apostolische Constitutie, ex Decr. Sacr. Oec. Conc. Vat. II instauratum, auctoritate Pauli PP. VI promulgatum, ed. typica, Missale Romanum (3 apr 1969) Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 399

Ja zelfs kan daadwerkelijk bevestigd worden dat de Romeinse ritus zelf reeds een kostbaar voorbeeld en instrument is van een echte inculturatie. Want de Romeinse ritus onderscheidt zich door de opvallende mogelijkheid om teksten, gezangen, gebaren en riten in zich op te nemen die ontleend zijn aan de gewoonten en de aard van de verschillende volkeren en particuliere Kerken zowel van het Oosten als van het Westen en zo wordt een passende en harmonieuze eenheid tot stand gebracht die de grenzen van welk gebied ook overstijgt. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, De Romeinse liturgie en de inculturatie
Vierde instructie voor de juiste toepassing van de Constitutie over de Liturgie van het Tweede Vaticaans Concilie (nrs. 37-40), Varietates legitimae (25 mrt 1994), 17 Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 397 Deze eigenheid is vooral zichtbaar in haar gebeden, die de mogelijkheid bieden de grenzen van de oorspronkelijke omstandigheden te overstijgen zodat het gebeden kunnen zijn van de christenen van elke plaats en tijd. Bij de voorbereiding van alle vertalingen van de liturgische boeken dienen de identiteit en de eenduidige wijze van uitdrukking van de Romeinse ritus met de grootste zorgvuldigheid bewaard te blijven, Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de heilige liturgie, Sacrosanctum Concilium (4 dec 1963), 38 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 397 niet als een of ander souvenir uit het verleden maar als een duidelijke uiting van de theologische werkelijkheid van kerkelijke gemeenschap en eenheid. H. Paus Paulus VI, Toespraak, 11e bijeenkomst van voltallige raad, Tot de Raad ter uitvoering van de constitutie over de heilige liturgie (14 okt 1968), 16 Het werk van de inculturatie waarvan het vertalen in de volkstaal een onderdeel is, moet daarom niet beschouwd worden als een weg om nieuwe soorten of families van ritussen in te voeren. Integendeel dient men te bedenken dat alle aanpassingen die gedaan worden om tegemoet te komen aan de culturele en pastorale noden, onderdeel zijn van de Romeinse ritus en daarom harmonisch daarin ingevoegd dienen te worden. Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, De Romeinse liturgie en de inculturatie
Vierde instructie voor de juiste toepassing van de Constitutie over de Liturgie van het Tweede Vaticaans Concilie (nrs. 37-40), Varietates legitimae (25 mrt 1994), 36 Vgl. Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten, Algemeen Statuut van het Romeins Missaal - Editio typica tertio 2002 / emendata 2008, Institutio Generalis Missalis Romani (18 mrt 2002), 398

Vanaf de afkondiging van de 2e Vaticaans Concilie - Constitutie
Sacrosanctum Concilium
Over de heilige liturgie
(4 december 1963) heeft het werk van de vertaling van liturgische teksten in volkstalen, dat door de Apostolische Stoel is bevorderd, ook met zich meegebracht de publicatie van richtlijnen en aanbevelingen die aan de bisschoppen zijn gezonden. Toch is het heel erg duidelijk dat de vertalingen van liturgische teksten op verschillende plaatsen verbetering behoeven door correcties ofwel door een nieuwe redactie. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Brief, 25e Verjaardag van de promulgatie van het Conciliedocument Sacrosanctum Concilium over de heilige liturgie, Vicesimus Quintus Annus (4 dec 1988), 20 De weglatingen of vergissingen waarmee nog altijd bepaalde vertalingen in de volkstalen behept zijn, hebben inderdaad de noodzakelijke voortgang van de inculturatie verhinderd, vooral in bepaalde taalgebieden; dit heeft tot gevolg gehad dat de Kerk niet de mogelijkheid kreeg om de fundamenten te leggen voor een meer volkomen, een meer gezonde en een meer waarachtige vernieuwing.

Om die reden lijkt het nu noodzakelijk vanuit een rijpere ervaring opnieuw de vertaalprincipes uiteen te zetten waaraan men zich dient te houden zowel bij nieuw te maken toekomstige vertalingen als bij het verbeteren van reeds in gebruik zijnde teksten. Tevens lijkt het goed ook enkele reeds gepubliceerde richtlijnen nauwkeuriger te omschrijven met het oog op de vele vragen en omstandigheden die nieuw zijn in onze tijd. Om ten volle gebruik te maken van de ervaring die na het Concilie is opgedaan, lijkt het de zaak te dienen als die richtlijnen soms als tendensen gesignaleerd worden die in voorgaande vertalingen tot uiting zijn gekomen maar die in toekomstige vertalingen vermeden dienen te worden. Inderdaad lijkt het nodig opnieuw na te denken over het juiste begrip van liturgische vertaling, zodat de vertalingen van de heilige liturgie in de volkstalen betrouwbaar zijn als de authentieke stem van de Kerk van God. Vgl. H. Paus Paulus VI, Toespraak, Tot hen die werken aan de vertaling van liturgische teksten in de volkstaal (10 nov 1965) Daarom wil deze Instructie zich ervoor inzetten dat een nieuw tijdperk van vernieuwing aanbreekt, die overeenstemt met de aard en de overlevering van de particuliere Kerken maar ook het geloof en de eenheid van de universele Kerk van God veilig stelt.

Alles wat in deze Instructie wordt bepaald komt in de plaats van alle richtlijnen over dezelfde zaak die voordien zijn uitgegeven, uitgezonderd de door de Congregatie voor de goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten op 25 januari 1994 bekend gemaakte Instructie Congregatie voor de Eredienst en de Sacramenten
Varietates legitimae
De Romeinse liturgie en de inculturatieVierde instructie voor de juiste toepassing van de Constitutie over de Liturgie van het Tweede Vaticaans Concilie (nrs. 37-40)
(25 maart 1994), waarmee deze nieuwe richtlijnen geacht worden in overeenstemming te zijn. De richtlijnen die in deze instructie gegeven zijn, dienen beschouwd te worden als van toepassing op de vertaling van teksten die bestemd zijn voor liturgisch gebruik in de Romeinse ritus, en, met de nodige aanpassingen, in de andere ritussen van de Latijnse Kerk die rechtens zijn erkend.

Waar het de Congregatie voor de goddelijke Eredienst en de Regeling van de Sacramenten goed lijkt, zal nadat het advies van de betreffende bisschoppen ingewonnen is, de tekst van een zogenaamd ‘vertaalplan’ opgesteld worden die met het gezag van genoemde Congregatie vastgesteld dient te worden en waarin de uitgangspunten uit deze Instructie nader worden toegepast voor een bepaalde taal. Dat document kan eventueel uit verschillende elementen bestaan, zoals een woordenlijst in de volkstaal met hun Latijnse equivalenten, een uiteenzetting van de uitgangspunten die vooral betrekking hebben op die bepaalde taal, enzovoorts.