Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Het bezoek aan Turkije heeft mij de gelegenheid te geven om ook publiekelijk mijn respect te betuigen voor de islamitische godsdienst, iets wat ons overigens door het Tweede Vaticaans Concilie als de passende houding is aangegeven Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Verklaring, Over de houding van de Kerk tegenover niet-christelijke godsdiensten, Nostra Aetate (28 okt 1965), 3. Ik zou hier nog eens mijn dank willen uiten jegens de Turkse autoriteiten en jegens het Turkse volk, dat mij met zo'n grote gastvrijheid heeft ontvangen en mij onvergetelijke dagen heeft geschonken van ontmoeting.

In een dialoog met de islam, die wij nog intenser te voeren zullen hebben, zullen wij voor ogen moeten houden dat de moslimwereld vandaag de dag en heel urgent voor een opgave staat die veel lijkt op die waarvoor de Christenen gesteld werden vanaf de tijd van de Verlichting, en die het Tweede Vaticaans Concilie, als vrucht van een lange en moeizame zoekweg, tot concrete oplossingen heeft gebracht voor de katholieke Kerk.

Het gaat daarbij over de houding die de gemeenschap van gelovigen moet aannemen tegenover de overtuigingen en eisen die ten tijde van de Verlichting vorm gekregen hebben. Van de ene kant moet men zich teweerstellen tegen de dictatuur van de positivistische rede die God uit het leven van de gemeenschap en uit de publieke ordeningen uitsluit, en die zo de mens van zijn specifieke maatstaven berooft. Van de andere kant is het noodzakelijk de echte verworvenheden van de Verlichting te aanvaarden, de rechten van de mens en speciaal de vrijheid van het geloof en zijn beoefening, en daarin de elementen te erkennen die wezenlijke zijn, ook voor de authenticiteit van de godsdienst.

Zoals de christelijke gemeenschap lang heeft moeten zoeken naar de juiste stellingname van het geloof tegenover deze overtuigingen - een zoeken dat zeker nooit definitief afgesloten zal zijn - zo staat ook de wereld van de islam met haar eigen traditie voor de grote opgave in deze aangepaste oplossingen te vinden. De inhoud van de dialoog tussen Christenen en moslims zal op dit moment vooral erin bestaan elkaar in deze opgave te ontmoeten teneinde de juiste oplossingen te vinden. Wij Christenen voelen ons solidair met al degenen die, juist op basis van hun godsdienstige overtuiging als moslims, zich inzetten tegen het geweld en voor de samenwerking van geloof en rede, tussen godsdienst en vrijheid. In deze zin doordringen de beide dialogen waarover ik heb gesproken, elkaar wederzijds.