Dit "Eerste Internationale Congres voor Histopathologie van het Zenuwstelsel" is er in geslaagd een waarlijk zeer uitgebreid terrein te bestrijken. Door een diepgaande uiteenzetting en bewijsvoering moest men in de oorzaken en het eerste optreden van de ziekten van het algehele zenuwstelsel in strikte zin en van de zogenaamde Psychische ziekten in een juist perspectief belichten. Er is ook een rapport aangeboden en er is gediscussieerd over de vorderingen en de laatste ontdekkingen betreffende de aandoeningen van de hersenen en andere organen, die de oorsprong en de oorzaak van zenuwziekten als Psychopathiën vormen. Het betrof hier inderdaad ten dele door geheel nieuwe middelen en methoden gedane ontdekkingen. Het aantal en de herkomst van de deelnemers en in het bijzonder van de rapporteurs toont aan, dat de geleerden van de meest verschillende landen en volkeren hun ondervindingen tot wederzijdse verrijking hebben uitgewisseld in het belang van de wetenschap, van de zieken individueel en van de gemeenschap.

Gij zult niet van Ons verwachten, dat Wij de medische vraagstukken, waarmede gij U bezig houdt, zullen behandelen. Deze behoren tot Uw gebied. Gij hebt deze dagen een algemeen overzicht gegeven van het uitgestrekte terrein Uwer onderzoekingen en arbeid. Om aan de wens te beantwoorden, welke gij zelf te kennen hebt gegeven, zouden Wij nu uw aandacht willen vestigen op de grenzen van dit terrein, niet de grenzen van de medische mogelijkheden, van de theoretische en praktische kennis, maar de grenzen der morele verplichtingen. Wij zouden Ons tot tolk willen maken van het zedelijke geweten van de onderzoeker, van de geleerde en van de praktiserende geneesheer, van het zedelijke geweten van de mens als Christen, die allen trouwens dezelfde weg volgen.

In Uw rapporten en discussies hebt gij vele nieuwe wegen bezien, maar er blijft nog een aantal vraagstukken over, die nog niet zijn opgelost. Uw moedige en onderzoekende geest spoort U aan de zo pas ontdekte mogelijkheden te onderzoeken, er nog verder in door te dringen, andere wegen te scheppen en methoden te vernieuwen. De ernstige en bekwame geneesheer zal dikwijls met een soort van spontane intuïtie de zedelijke geoorloofdheid van de handeling zien, Welke hij voornemens is te verrichten. Hij zal daarbij volgens zijn geweten handelen. Maar er doen zich ook mogelijkheden voor, waarbij hij deze zekerheid niet heeft, waarbij hij wellicht het tegenovergestelde met zekerheid ziet of meent te zien, waarbij hij twijfelt en wikt tussen ja en neen. De arts als mens stelt zich niet tevreden om alleen uit medisch standpunt te onderzoeken hetgeen hij kan beproeven en waarin hij kan slagen, maar hij wil ook zekerheid bezitten omtrent de mogelijkheden en de morele verplichtingen.

Wij willen hier thans in enkele trekken de wezenlijke beginselen uiteenzetten, die het mogelijk maken op deze vraag een antwoord te geven. De toepassing op de bijzondere gevallen zult gij als artsen zelf doen, want dikWijls dringt alleen de arts volledig tot het medische vraagstuk, op zichzelf beschouwd of in zijn uitwerkingen, door en dit vooral ook, omdat zonder een juiste kennis van het medische feit het onmogelijk is te bepalen welk zedelijk beginsel op bepaalde handelingen moet worden toegepast. Gewoonlijk zullen deze gegevens door een onderlinge uitleg of door elkaar aan te vullen, een veilig oordeel over de morele geoorloofdheid van het geval in de concrete situatie mogelijk maken.

Om nieuwe procédé's, nieuwe proeven en methoden van onderzoek en medische behandeling te rechtvaardigen, moet aan drie beginselen zijn voldaan. Deze beginselen zijn:

1. het belang van de medische wetenschap;
2. het persoonlijk belang van de te behandelen patiënt;
3. het belang van de gemeenschap, het "algemeen welzijn".

Wij stellen nu de vraag: Hebben deze drie belangen ieder op zichzelf bezien of minstens alle drie tezamen een absolute waarde om de medische behandeling te motiveren en te rechtvaardigen of hebben zij slechts een waarde binnen bepaalde grenzen? Is dit laatste het geval; welke zijn deze grenzen? Wij zullen trachten deze vragen in het kort te beantwoorden.