Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Dit alles stond mij weer voor de geest, toen ik onlangs het door Professor Theodore Khoury (Münster) uitgegeven deel las van de dialoog die de geleerde byzantijnse keizer Manuel II Paleologos, waarschijnlijk in 1391 in het winterkamp bij Ankara, gehouden heeft met een ontwikkelde Pers - over Christendom en Islam en de waarheid van beide Van de in het totaal 26 gespreksronden (διÜλεξις - Khoury vertaalt met "controverse") van de dialoog ("entretien") heeft Th. Khoury de 7de "controverse" uitgegeven met kanttekeningen en een uitvoerige inleiding over het ontstaan van de tekst, de handschrifttraditie en de structuur van de dialoog evenals een inhoudsopgave van de niet uitgegeven "controverses"; aan de Griekse tekst is een Franse vertaling toegevoegd: Manuel II Paléologue, Entretiens avec un Musulman. 7e Controverse. Sources chrétiennes Nr. 115, Paris 1966. Intussen heeft Karl Förstel in het Corpus Islamico-Christianum (Series Graeca, onder redactie van A. Th. Khoury - R. Glei) een van commentaar voorziene Grieks-Duitse tekstuitgave gepubliceerd: Manuel II. Palaiologus, Dialoge mit einem Muslim. 3 Bde. Würzburg - Altenberge 1993 – 1996. Eerder al had E. Trapp de Griekse tekst - voorzien van een inleiding - als Band II van de "Wiener byzantinischen Studien" uitgegeven. In wat volgt citeer ik naar Khoury.. De keizer heeft deze dialoog vermoedelijk tijdens de belegering van Constantinopel tussen 1394 en 1402 opgetekend; van daaruit is te begrijpen waarom zijn eigen uiteenzettingen veel uitvoeriger zijn weergegeven dan die van zijn Perzische gesprekspartner Vgl. over het ontstaan en het op schrift stellen van de dialoog Khoury. pag. 22-29; Uitvoerig spreken hierover ook Förster en Trapp in hun uitgaven..

De dialoog strekt zich uit over het gehele bereik van het door Bijbel en Koran beschreven geloofsgebouw, en draait vooral om het Gods- en mensbeeld, maar ook steeds weer noodzakelijkerwijs om de relatie van, zoals men zei, de “drie wetten”, of “drie ordeningen van het leven”: Oude Testament - Nieuwe Testament - Koran. Nu, in dit college, wil ik het daarover niet hebben, maar slechts één, in de opbouw van de gehele dialoog eerder marginaal punt aanraken, dat mij in samenhang met het thema "geloof en rede" geboeid heeft en dat voor mij als uitgangspunt dient voor mijn overwegingen bij dit thema.