Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Een ander kenmerk van deze „communio” is de gedachtenis of verering van haar martelaren, te beginnen met de heilige Petrus en de heilige Paulus, en vervolgens vele anderen. Het is moeilijk in deze nauwkeurige statistieken uit te werken. Maar de catacomben, die aanvankelijk kerkhoven waren waar de christenen hun doden begroeven en uitdrukking gaven aan hun hoop door middel van inscripties en schilderingen, werden later plaatsen van vurige martelarenvering. Het is waar dat de catacomben er lange tijd verlaten bij gelegen hebben. Des te verheugender is het om te zien hoe de moderne onderzoekingen en de verlichte godsvrucht zich gezamenlijk inspannen om bij de pelgrims weer de zin voor de christelijke oorsprong te wekken, en om hen eraan te herinneren dat de Kerk van Christus vanaf haar ontstaan, evenals heden ten dage in de landen waar geen godsdienstvrijheid heerst, altijd haar martelaren heeft. Een bezoek aan de catacomben zou de christenen ertoe moeten brengen om met meer moed voor het eigen geloof uit te komen.

Deze blik op de Kerk zoals ze in Rome is, brengt me op het idee jullie van harte toe te wensen dat je een steeds grotere smaak krijgt voor de geschiedenis. De kennis van tweeduizend jaar christendom kan de christenen twee belangrijke dingen bijbrengen: gevoel voor de continuïteit, en gevoel voor de betrekkelijkheid. Het eerst kan behoeden voor de naïeve aanmatigende illusie dat de generatie waar wij toe behorende eerste zou zijn die bepaalde waarheden ontdekt en bepaalde ervaringen opdoet. Het gevoel voor de betrekkelijkheid, dat niets te maken heeft met scepticisme, leert ons op zijn beurt te onderscheiden wat het wezenlijke is. Een aantal van de geloofsmoeilijkheden en crises in de godsdienst komen immers voort uit het feit dat het absolute betrekkelijk wordt gesteld, of dat het betrekkelijke wordt verabsoluteerd. Het is van zo’n groot belang een dergelijk onderscheid te kunnen maken, dat men zich met recht de vraag kan stellen of het in onze dagen en in deze wereld van beschaving en cultuur wel mogelijk is ten volle christen te zijn terwijl men bijna of helemaal niets weet van het verleden van de Kerk.