Door hun cultuur Byzantijnen, zijn de broers Cyrillus en Methodius in de volle zin van het woord apostelen van de Slaven geworden. Het verlaten van de vaderlandse bodem, dat God soms van zijn uitverkorenen vraagt en dat met geloof in zijn belofte wordt aanvaard, is altijd een mysterievolle en vruchtbare voorwaarde voor de ontwikkeling en groei van het volk van God op aarde. De Heer zei tot Abraham: 'Trek weg uit uw land, uw stam en uw familie, naar het land dat Ik u aan zal wijzen. Ik zal een groot volk van u maken. Ik zal u zegenen en uw naam groot maken, zodat gij een zegen zult zijn'. (Gen. 12, 1)

Toen de heilige Paulus in Troas bij de grenzen van Klein Azië een nachtelijk visioen werd getoond, stond een Macedoniër, dus een bewoner van het Europese continent, voor hem, die hem smeekte naar zijn land over te komen om daar het woord van God te verkondigen: 'Steek over naar Macedonië en kom ons te hulp'. (Hand. 16, 9)

De goddelijke voorzienigheid die door de stem en het gezag van de keizer van Byzantium en de patriarch van de kerk van Constantinopel tot de heilige broers sprak, richtte tot hen een soortgelijke aansporing, toen zij opdracht gaf naar de missie onder de Slaven te gaan. Vanwege deze opdracht moesten zij niet alleen een eervolle functie maar ook het beschouwende leven opgeven: zij verlieten het gebied van de Byzantijnse keizer en ondernamen in dienst van het evangelie een lange reis onder de volkeren die in veel opzichten achterbleven bij een burgerlijke samenlevingsvorm welke gebaseerd was op de ontwikkelde organisatie en verfijnde cultuur van de Byzantijnse staat die van de christelijke beginselen was doordrongen. Een soortgelijke vraag stelde de paus driemaal aan Methodius, toen hij hem als bisschop naar de Slaven van Groot Moravië zond, dat wil zeggen naar de kerkelijke gebieden van het oude bisdom Pannonië.

Volgens de Slavische Anoniem
Vita Methodii () van Methodius wendde vorst Rastislaw zich door zijn afgevaardigden met deze woorden tot keizer Michaël III: "Er kwamen vele christelijke leraren naar ons vanuit Italië, Griekenland en Germanië, die ons op verschillende manieren onderwezen; maar wij Slaven. ... hebben niemand die ons echt onderricht en de betekenis uiteenzet'. Anoniem, Vita Methodii. V, 2, Constantinus et Methodius Thessalonicenses, Fontes, recensuerunt et illustraverunt Fr. Grivec et Fr. Tomši? (Radovi Staroslavenskog Instituta, Knjiga 4, Zagreb 1960), p. 223 Toen werden Constantinus en Methodius gevraagd daarheen te vertrekken. Hun diep christelijk antwoord op dit verzoek in deze situatie en bij alle soortgelijke gelegenheden, wordt bewonderenswaardig weergegeven met de woorden die Constantinus tot de keizer richtte: 'Hoewel ik vermoeid en lichamelijk zwak ben, zal ik met vreugde daarheen gaan' H. Eusebius van Caesarea, Vita Constantini (1 jan 339). XIV, 9, Constantinus et Methodius Thessalonicenses, Fontes, recensuerunt et illustraverunt Fr. Grivec et Fr. Tomši? (Radovi Staroslavenskog Instituta, Knjiga 4, Zagreb 1960), p. 200 ... 'met vreugde vertrek ik omwille van het christelijk geloof'. H. Eusebius van Caesarea, Vita Constantini (1 jan 339). VI, 7, Constantinus et Methodius Thessalonicenses, Fontes, recensuerunt et illustraverunt Fr. Grivec et Fr. Tomši? (Radovi Staroslavenskog Instituta, Knjiga 4, Zagreb 1960), p. 179

De echtheid en kracht van de hun toevertrouwde missieopdracht kwamen voort uit het diepste mysterie van de verlossing en het evangelisatiewerk dat door hen onder de Slavische volkeren tot stand werd gebracht, vormt een zeer belangrijke schakel in de heilbrengende opdracht welke de Verlosser aan de universele kerk te vervullen heeft gegeven tot aan het einde der tijden. In dit werk werden - in de tijd en onder concrete omstandigheden - de woorden van Christus vervuld, die in de kracht van zijn kruis en verrijzenis de apostelen opdroeg: 'Verkondigt het evangelie aan heel de schepping': (Mc. 16, 15) 'gaat dus en maakt alle volkeren tot mijn leerlingen'. (Mt. 28, 19) Door zo te handelen lieten de Evangelieverkondigers en leraren van de Slavische volkeren zich leiden door het zeer apostolisch voorbeeld van de heilige Paulus: 'Gij zijt allen kinderen van God door het geloof in Christus Jezus. Gij allen immers, die gedoopt zijt in Christus, hebt u met Christus bekleed. Er is geen Jood meer of Griek, geen slaaf of vrije, geen man of vrouw: allen zijt gij één in Christus Jezus. (Gal. 3, 26-28)

Behalve dat de heilige broers een groot respect hadden voor personen en een belangeloze zorg voor hun echte welzijn, beschikten zij ook over een overeenkomstige mate aan kracht, ervaring, ijver en liefde welke onontbeerlijk is om de toekomstige gelovigen het licht te brengen en hun tegelijk het welzijn te tonen met de concrete hulp om die te bereiken. Daartoe wilden zij in alles gelijk worden aan hen die zij het Evangelie verkondigden; zij wilden deel uitmaken van deze volkeren en hun lot in alles delen.

Juist daarom leek het hun billijk in zekere mate partij te kiezen in alle conflicten, waardoor de Slavische samenlevingen in die tijd werden bestookt, die naar hun inrichting en organisatie streefden, en maakten de moeilijkheden en problemen tot de hunne die onvermijdelijk waren voor volkeren die hun eigenheid verdedigden tegenover de militaire en culturele druk van het nieuwe Rooms-Duitse rijk en levensvormen probeerden af te wijzen die hun vreemd voorkwamen. Toen begonnen ook de grote onenigheden - die daarna helaas toenamen - tussen de Oosterse en Westerse Christenheid: daarbij werden de twee heilige missionarissen zelf betrokken, maar bewaarden altijd het rechtzinnige geloof geheel ongeschonden en waren voortdurend bedacht op zowel de schat van de traditie als de nieuwe levenswijzen eigen aan de volkeren die tot het licht van het Evangelie waren gebracht. Ofschoon dergelijke conflicten door hun ingewikkeldheid en dubbelzinnigheid niet zelden pijnlijk waren, probeerden Constantinus en Methodius geenszins zich aan de moeilijkheden te onttrekken: onbegrip, openlijke kwade trouwen voor Methodius zelfs boeien die hij om de liefde van Christus aanvaardde, waren niet in staat een van beide van het vaste voornemen af te houden het welzijn van de Slavische volkeren en de eenheid van de universele Kerk te bevorderen en te dienen. Onder deze omstandigheden verbreidden zij het Evangelie, legden zij zich toe op het missiewerk, zochten zij moedig naar nieuwe levensvormen en doeltreffende wegen om de blijde boodschap te brengen aan de Slavische volkeren die zich toen vormden. Zoals in de berichten over hun leven wordt vermeld, namen de heilige broers met het oog op de evangelisatie de moeilijke taak op zich de teksten van de Heilige Schrift, die zij in het Grieks kenden, te vertalen in de taal van de Slavische stam die zich in de streken had gevestigd welke zich tot de grenzen van hun gebied en geboortestad uitstrekten. Terwijl zij gebruik maakten van hun kennis van de Griekse taal en cultuur voor dit moeilijk en immense werk, namen zij zich voor de taal, gewoonten en tradities van de Slavische volkeren te begrijpen en door en door te leren kennen, en de aspiraties en menselijke waarden die erin lagen en erdoor werden aangegeven, trouw te interpreteren.

Om de evangelische waarheden in een nieuwe taal over te zetten, moesten zij een diep begrip hebben van hen aan wie zij van plan waren het woord van God te verkondigen door beelden en begrippen te gebruiken waaraan dezen gewend waren. Opdat hun missiewerk goede resultaten zou hebben leek het hun noodzakelijk de Bijbelse voorstellingen en begrippen van de Griekse theologie nauwgezet te voegen naar een milieu met heel andere historische ervaringen en wijzen van denken. Het ging om een nieuwe methode van catechese. Om deze als rechtmatig te verdedigen en de deugdelijkheid ervan te bewijzen aarzelde de heilige Methodius niet, eerst samen met zijn broer en later alleen, bereidwillig in te gaan op de uitnodiging zich naar Rome te begeven, welke zij in 867 van paus Nicolaas I en in 879 van paus Johannes VIII ontvingen, die de leer welke zij in Groot Moravië verkondigden, vergeleken met de leer welke de heilige apostelen Petrus en Paulus samen met het roemrijke zegeteken van hun heilige overblijfselen aan de eerste bisschopszetel van de Kerk nalieten,

Constantinus en zijn medewerkers hadden reeds eerder een nieuw alfabet opgesteld om de waarheden die verkondigd en uitgelegd moesten worden, in de Slavische taal te kunnen beschrijven en ze zo volledig begrijpelijk te maken en aan te leren voor wie ze bestemd waren. De taal en mentaliteit te leren kennen van de nieuwe volkeren aan wie het geloof werd gebracht, was een onderneming een missiegeest waardig; evenzo was hun vaste besluit voorbeeldig om zich deze taal en mentaliteit eigen te maken en alle eisen en verwachtingen van de Slavische volkeren over te nemen. Door het edelmoedige besluit zich met hun leven en traditie als het ware te vereenzelvigen gaven Cyrillus en Methodius een echt voorbeeld aan alle missionarissen die in de verschillende tijden gehoor gaven aan de aansporing van de heilige Paulus om alles voor allen te worden om allen te winnen, en vooral aan die missionarissen die zich vanaf de oudheid tot in onze tijd - in Europa en Azië en nu op alle continenten - erop hebben toegelegd de bijbel en de liturgische teksten in de zogenaamde levende talen van de verschillende volkeren over te zetten, om daarin het ene woord van God te laten weerklinken dat aldus verstaanbaar wordt overeenkomstig de uitdrukkingsvorm welke elke beschaving eigen is.

Een volmaakte gemeenschap in de liefde bewaart de kerk voor elke vorm van etnisch particularisme of exclusivisme of van rassenvooroordeel, evenals voor alle nationalistische aanmatiging. Deze gemeenschap moet elk rechtmatig louter natuurlijk gevoel van het menselijk hart verheffen en veredelen.