Doch nu wij dan eindelijk volgens voorvaderlijke zede en gebruik in de basiliek van St. Jan van Lateranen ons opperpriesterschap aanvaard hebben — hetgeen wij eveneens om dezelfde redenen uitgesteld hadden — haasten wij ons onverwijld een schrijven tot u te richten als bewijs van onze genegenheid jegens u. En dit doen wij op deze zo blijde dag, waarop wij op plechtige wijze het feest vieren van de zegepralende intocht van de H. Maagd in de hemel, opdat zij, die ons te midden van de grootste wederwaardigheden beschermd en gered heeft, ons eveneens bij het schrijven van deze brief goedgunstig moge bijstaan en door haar hemelse verlichting die plannen ingeven, die voor de christenheid zo zegenrijk mogelijk zullen zijn.

Vol weemoed en met een hart, verteerd door droefheid, komen wij dan tot u; wij kennen immers uw ijver voor het geloof en wij weten, dat juist deze u zeer bezorgd maakt in onze voor de godsdienst zo zware tijden. Want naar waarheid kunnen wij wel zeggen, dat nu het uur van de macht der duisternis Vgl. Lc. 22, 53 daar is, om de kinderen der uitverkiezing te ziften als tarwe. Ja, inderdaad „de aarde treurt en verkwijnt... door haar bewoners bezoedeld, want zij hebben de wetten overtreden, het recht verkracht, het eeuwig verbond verbroken." (Jes. 24, 5)

Wij spreken, eerbiedwaardige broeders, over dingen, die gij met eigen ogen aanschouwt en die gij dan ook samen met ons onder tranen betreurt. Thans zegevieren een brutale kwaadwilligheid, een onbeschaamde wetenschap, een bandeloze willekeur. De heiligste zaken worden geminacht en de verheven eredienst van God, even invloedrijk als noodzakelijk, wordt door nietswaardige mensen verworpen, ontwijd en bespot: het gevolg hiervan is, dat de ware leer verkracht en allerlei dwalingen brutaal verspreid worden.

Noch de wetten, noch de rechten, noch de instellingen, noch de heiligste voorschriften van de godsdienst zijn beschut tegen de vermetelheid der boze tongen. Heftig wordt geschokt de H. Stoel van St. Petrus, waarop wij zetelen en waarop Christus Zijn Kerk heeft gegrondvest; en de banden van eenheid worden met de dag losser gemaakt en zelfs verbroken. Het goddelijk gezag van de Kerk wordt bestreden, haar rechten vertrapt; zelfs wordt zij aan aardse berekeningen onderworpen en, tegen alle rechtvaardigheid in tot schandelijke slavernij gebracht, aan de haat der volken prijsgegeven. De aan de bisschoppen verschuldigde gehoorzaamheid wordt geweigerd, hun rechten worden met voeten getreden.

Huiveringwekkend is het, hoe op universiteiten en gymnasia nieuwe verfoeilijke meningen luide verkondigd worden, waardoor het katholiek geloof niet meer heimelijk en in het verborgen aangevallen, maar openlijk nu en voor aller ogen op schrikbarende en misdadige wijze bestreden wordt. Door het onderricht en het voorbeeld van de leermeesters zijn de jongelieden in de grond bedorven en zo is overal een diep verval van de godsdienst en een allerdroevigst zedenbederf ingetreden.

Verder, omdat nu de teugel werd afgeworpen van de godsdienst, waardoor alleen de koninkrijken blijven bestaan en de kracht en sterkte van het gezag bevestigd wordt, aanschouwen wij steeds meer de ineenstorting van de openbare orde, de val van vorsten en de omverwerping van elk wettig gezag.

En deze zo ontzaglijke opeenhoping van rampen vindt vooral haar oorzaak in het samenspannen van die genootschappen, waarin al het heiligschennende, schandelijke en godslasterende van alle ketterijen en misdadige sekten tezamen met alle mogelijke onreinheid als in een riool bijeen gevloeid is.

Het kan niet anders, eerbiedwaardige broeders, of deze dingen en meer andere, misschien nog ernstigere, te veel om op te noemen en u heel goed bekend, vervullen ons met droefheid, met bittere en blijvende droefheid, omdat de ijver voor het gehele huis Gods ons meer dan anderen moet verteren. Evenwel, wij weten ons geplaatst in zulk een positie, waarin het niet volstaat deze talloze rampen alleen maar te betreuren; wij moeten ons ook naar vermogen inspannen ze weg te nemen. Daarom zoeken wij steun bij uw trouw, eerbiedwaardige broeders, en roepen uw bezorgdheid in voor het heil van de katholieke kudde. Uw beproefde deugd immers, uw godsdienstzin, buitengewoon inzicht en onverdroten werkzaamheid geven ons moed en zoete troost in onze droefheid bij zo benarde toestanden. Onze plicht toch is het de stem te verheffen en alles in het werk te stellen, opdat het everzwijn uit het woud de wijngaard niet verwoeste en de wolven de kudde niet afslachten. Onze taak is het de schapen slechts naar die weiden te voeren, die goed voor hen zijn en waar zij beschut zijn tegen elk gevaar. God verhoede, geliefde broeders, ja, God verhoede, nu zo grote rampen ons benauwen, zo grote gevaren dreigen, dat de herders in hun plicht tekort schieten en, door vrees bevangen, hun schapen in de steek laten ofwel, zonder zich om hun kudde te bekommeren, traag en vadsig neerzitten. Laten wij dus één van geest het belang van ons allen of liever van God behartigen en verbinden wij tegenover de gemeenschappelijke vijanden ons aller waakzaamheid en inspanning voor het heil van heel het volk.