De geschiedenis laat vooral zien dat een juiste relatie tussen liturgie en volksvroomheid verstoord wordt, wanneer bij de gelovigen het bewustzijn verzwakt van enkele essentiële waarden van de liturgie zelf. Als oorzaken van een dergelijke verzwakking worden onder andere aangemerkt:

• het zwakke bewustzijn of de vermindering van de betekenis van Pasen en van de centrale plaats die het inneemt in de heilsgeschiedenis, waarvan de christelijke liturgie de actualisering is; waar dit gebeurt, richten de gelovigen hun vroomheid bijna onvermijdelijk op andere heilsmysteries van het leven van Christus en de heilige Maagd, de engelen en de heiligen zonder rekening te houden met de ‘hiërarchie van waarheden’;
• de verzwakking van de betekenis van het algemeen priesterschap, op grond waarvan de gelovigen bevoegd zijn ‘geestelijke offers op te dragen die welgevallig zijn aan God door Jezus Christus’ (1 Pt. 2,5) Vgl. Rom. 12, 1 en ten volle deel te nemen op grond van hun rang aan de eredienst van de Kerk; een dergelijke verzwakking gaat vaak gepaard met het verschijnsel van een liturgie die ook door clerici geleid wordt in delen die niet de aan gewijde dienaren voorbehouden functies betreffen. Dit heeft als gevolg dat de gelovigen zich richten op de praktijk van oefeningen van godsvrucht waaraan zij naar hun gevoel actief deelnemen;
• de onbekendheid met het aan de liturgie eigen taalgebruik – taal, tekens, symbolen en rituele handelingen... -, waardoor de betekenis van de viering de gelovigen grotendeels ontgaat. Dit kan bij hen de indruk wekken buiten het liturgisch handelen te staan; zij worden dan gemakkelijk ertoe gebracht de voorkeur te geven aan oefeningen van godsvrucht waarvan het taalgebruik meer overeenkomt met hun culturele vorming, of aan bijzondere devoties, die meer beantwoorden aan concrete eisen en omstandigheden van het dagelijks leven.

Elk van deze feiten, die niet zelden in eenzelfde omgeving naast elkaar voorkomen, veroorzaakt een gebrek aan evenwicht tussen liturgie en volksvroomheid met als gevolg schade voor de eerste en verarming van de tweede. Daarom zullen deze feiten gecorrigeerd dienen te worden door middel van een bedachtzame en vasthoudende catechese en pastoraal.

Daarentegen maken de bewegingen van liturgische vernieuwing en de groei van het liturgisch gevoel bij de gelovigen een bijstelling van de volksvroomheid ten opzichte van de liturgie mogelijk. Dat dient men te beschouwen als een positief feit, dat in overeenstemming is met de diepste gerichtheid van de christelijke godsvrucht.