Onder de oefeningen van de godsvrucht waarmee de gelovigen het lijdensverhaal van de Heer vereren, zijn er weinige zo geliefd als de kruisweg. Door middel van de oefening van godsvrucht doorlopen de gelovigen met betrokkenheid en genegenheid het laatste traject van de weg, Door Jezus afgelegd tijdens zijn aardse leven: van de Olijfberg, waar op het ’landgoed dat Getsemane heette’ (Mc. 14, 32), de Heer ’aan doodsangst ten prooi’ (Lc. 22, 44) was, tot de Calvarieberg, waar Hij gekruisigd werd tussen twee booswichten Vgl. Lc. 23, 33 , tot de tuin waar Hij neergelegd werd in een nieuw, in de rotsen uitgehakt graf. Vgl. Joh. 19, 40.42

Een getuigenis van de liefde van het Christenvolk voor de oefening van godsvrucht zijn de talloze kruiswegen die opgericht zijn in kerken, heiligdommen, kruisgangen en ook in de open lucht, op het platteland of langs de helling van een heuvel, waaraan de verschillende staties een suggestief karakter geven.

De kruisweg is een synthese van verschillende devoties die vanaf de vroege Middeleeuwen ontstaan zijn: de pelgrimstocht naar het Heilige Land, gedurende welk de gelovigen godvruchtig de plaatsen van het lijden van de Heer bezoeken, de devotie voor het ’vallen van Christus’ onder het gewicht van het kruis, de devotie voor de smartelijke wegen van Christus’ die erin bestaat in processie van de ene Kerk naar de andere te trekken ter herinnering aan de trajecten die door Christus tijdens zijn lijden afgelegd zijn, de devotie voor de ’staties van Christus’, dat wil zeggen de ogenblikken dat Christus op zijn weg naar Calvarië halt houdt, of omdat Hij door zijn beulen daartoe gedwongen wordt, of omdat Hij uitgeput is door vermoeidheid, of omdat Hij, gedreven door liefde, tracht in gesprek te komen met de mannen en vrouwen die bij zijn Lijden aanwezig zijn.

In zijn huidige vorm wordt het bestaan van de kruisweg al in de eerste helft van de zeventiende eeuw aangetoond. Hij bestaat uit veertien staties en is vooral door de heilige Leonardo van Porto Maurizio verspreid (+ 1715). Deze wordt door de Apostolische stoel goedgekeurd en hiermee zijn aflaten verbonden. Apostolische Penitentiarie, Enchiridion Indulgentiarum - tertia editur (16 juli 1999), 13

De kruisweg is een weg die werd uitgezet door de Heilige Geest, een goddelijk vuur dat brandde in de borst van Christus Vgl. Lc. 12, 49-50 en Hem voortdreef naar Calvarië, en het is een weg die de Kerk lief is. Hij heeft de herinnering levendig gehouden aan de woorden en de gebeurtenissen in de laatste dagen van haar bruidegom en Heer.

In de oefening van godsvrucht die de kruisweg is, vloeien ook verschillende karakteristieke uitingen van de christelijke spiritualiteit samen: de opvatting van het leven als een weg of een pelgrimstocht, als een overgang door het mysterie van het kruis van de aardse ballingschap heen naar het hemels vaderland, het verlangen zich ten diepste te vereenzelvigen met het lijden van Christus, de eisen van de sequela Christi (navolging van Christus), waardoor de leerling achter de Meester aan moet gaan, dagelijks zijn eigen kruis dragend. Vgl. Lc. 9, 23 Vanwege dit alles is de kruisweg een oefening van godsvrucht die bijzonder geschikt is voor de Veertigdagentijd.

Wil het houden van de kruisweg vruchtbaar zijn, dan kunnen de volgende aanwijzingen nuttig blijken te zijn:

• de traditionele vorm met zijn veertien staties moet beschouwd worden als de karakteristieke vorm van de oefening van de godsvrucht; bij enkele gelegenheden is echter een vervanging niet uit te sluiten van de een of andere ’statie’ door de andere beschouwelijke episodes uit het evangelie van de smartelijke gang van Christus, die in de traditionele vorm niet aan de orde komen;
• er bestaan in elk geval alternatieve vormen van de kruisweg die door de Apostolische Stoel zijn goedgekeurd Wetboek, Codex van het Canonieke recht, Codex Iuris Canonici (25 jan 1983) of waarvan de paus van Rome publiekelijk gebruik maaktH. Paus Johannes Paulus II, Urbi et Orbi, Paasboodschap 2002 voorafgaand aan de zegen "Urbi et Orbi" (31 mrt 2002):deze dienen als echte vormen beschouwd te worden en hiervan kan men gebruik maken al naar de gelang de gelegenheid;
• de kruisweg is een oefening van godsvrucht die betrekking heeft op het lijden van Christus. Toch is het gepast dat hij zo afgesloten wordt dat de gelovigen hun hart openen voor een wachten vol geloof en hoop op de verrijzenis. Naar het voorbeeld van het halt houden bij de Anastasis aan het einde van de kruisweg in Jeruzalem kan men de oefening van godsvrucht afsluiten met de herdenking van de verrijzenis van de Heer.

De teksten voor de kruisweg zijn talloos. Zij zijn samengesteld door herders, gedreven door een oprechte achting voor de oefening van godsvrucht, overtuigd als zij zijn van zijn geestelijke doeltreffendheid. Soms hebben zij lekengelovigen als auteur die uitmunten door heiligheid van leven, leer of literaire gaven.

Bij de keuze van de tekst zal men rekening moeten houden met omstandigheden van de deelnemers aan de oefening van godsvrucht voor ogen moeten houden en het pastorale principe dat Continuïteit en vernieuwing op verstandige wijze met elkaar in overeenstemming brengt. In elk geval zal de voorkeur gegeven moeten worden aan teksten die het bijbels woord correct toepassen en laten weerklinken en die in een voorname en eenvoudige taal geschreven zijn.

De verstandige en evenwichtige afwisseling van woord, stilte, gezang, processie en overwegend halt houden tijdens de kruisweg draagt bij tot het verwerven van de geestelijke vruchten van de oefening van godsvrucht.