De weg van de veertigdagentijd eindigt met het begin van het Paastriduüm. Dat wil zeggen met de viering van de Avondmis op Witte Donderdag. In het Paastriduüm is Goede Vrijdag. Gewijd aan de viering van het lijden van de Heer, de dag bij uitstek voor de ’verering van het heilige kruis’.

De volksvroomheid loopt echter graag vooruit de cultische verering van het kruis. Immers, gedurende de hele veertigdagentijd richten de gelovigen op de vrijdag. Die volgens een zeer oude christelijke traditie de gedenkdag is van het lijden van Christus, hun godsvrucht op het mysterie van het kruis.

Door de gekruisigde Heiland te aanschouwen begrijpen zij gemakkelijker de betekenis van de immense en onterechte smart die Jezus, de Heilige en de Onschuldige, te lijden had voor de redding van de mens, en begrijpen zij ook de waarde van zijn solidaire liefde en de werking van zijn verlossend offer.

De talrijke verschillende uitingen van de devotie voor de gekruisigde Christus krijgen een bijzonder gewicht in de kerken die toegewijd zijn aan het mysterie van het kruis, of in de kerken waarin men als authentiek beschouwde relikwieën van het lignum Crucis (kruishout) vereert. Het ’vinden van het kruis’, dat volgens de traditie in de eerste helft van de vierde eeuw heeft plaatsgehad, bepaalde immers een aanzienlijke toename van de verering van het kruis tegelijk met de daarop volgende verbreiding in de hele wereld van zeer vereerde deeltjes ervan. Bij de uitingen van devotie voor de gekruisigde Christus verstrengelen zich op verschillende wijzen de gebruikelijke elementen van volksvroomheid, zoals liederen en gebeden en handelingen, zoals het tonen en het kussen van het kruis, de processie en de zegening met het kruis. Daarbij worden oefeningen van Godsvrucht mogelijk gemaakt die soms om de waarde van hun inhoud en vorm kostbaar zijn.

De godsvrucht tot het kruis moet echter dikwijls verhelderd worden. Dat wil zeggen: men moet de gelovigen duidelijk laten zien dat het kruis in wezen verwijst naar de gebeurtenis van de verrijzenis. Het kruis en het lege graf, de dood en de verrijzenis van Christus zijn in het verhaal van het evangelie en Gods heilsplan niet te scheiden. In het christelijk geloof is het kruis de uitdrukking van de macht die triomfeert over de duisternis. Daarom wordt het met edelstenen opgesmukt voorgesteld en is het een teken geworden van zegening, zowel wanneer men zelf een kruisteken maakt, als wanneer men over andere personen en voorwerpen een kruisteken maakt.

De tekst van het evangelie die bijzonder gedetailleerd is in het verhaal van de verschillende episodes van het lijden, en de neiging tot specificeren en differentiëren die eigen is aan de volksvroomheid, hebben ervoor gezorgd dat de gelovigen ook hun aandacht richtten op afzonderlijke aspecten van het lijden van Christus. Zij maakten er een onderwerp van bijzondere verering van: tot de ’Ecce Homo’, de gehoonde Christus ’met doornenkroon purperen mantel’ (Joh. 19, 5), die Pilatus aan het volk toont, tot de heilige wonden van de Heer, vooral de wonde in ze zijde en het leven schendend bloed dat daaruit gestroomd is Vgl. Joh. 19, 34 , tot de instrumenten van het lijden, zoals de geselpaal, de trap van het praetorium, de doornenkroon, de nagels, de lans die de zijde doorboorde, tot de heilige lijkwade of het doek van de kruisaflegging.

Deze uitingen van godsvrucht, die in enkele gevallen bevorderd werden door personen die in heiligheid uitmuntten, zijn gewettigd. Om echter een buitensporige versnippering te voorkomen in de beschouwing van het mysterie van het kruis zal het gepast zijn de totale beschouwing te onderstrepen van het gebeuren van het lijden volgens de traditie van de bijbel en de Vaders.

De Kerk spoort de gelovigen aan om veelvuldig individueel en gemeenschappelijk het Woord van God te lezen. Nu is er geen twijfel dat onder de bladzijden van de bijbel het verhaal van het lijden van de Heer een bijzondere pastorale waarde heeft. Daarom suggereert bijvoorbeeld de Congregatie voor de Goddelijke Eredienst
Ordo unctionis infirmorum eurumque pastoralis curae
De pastorale zorg rond de zieken en de ziekenzalving (7 december 1972) (De pastorale zorg rond de ziekten en de ziekenzalving) in het uur van de doodsstrijd van een Christen het lijdensverhaal in zijn geheel of enkele perikopen ervan te lezen. Congregatie voor de Goddelijke Eredienst, De pastorale zorg rond de zieken en de ziekenzalving, Ordo unctionis infirmorum eurumque pastoralis curae (7 dec 1972), 224-229

In de Veertigdagentijd zal de liefde tot de gekruisigde Christus de Christengemeente ertoe moeten brengen een bijzondere voorkeur te hebben voor het lezen van het lijdensverhaal van de Heer, vooral op woensdag en vrijdag.

Deze lezing die een hoge leerstellige betekenis heeft, trekt de aandacht van de gelovigen zwel vanwege de inhoud, als vanwege de verhalende strekking, en wekt in hen gevoelens van echte godsvrucht. Deze wekt berouw op over de begane fouten, omdat de gelovigen zien dat de dood van Christus heeft plaatsgehad voor de vergeving van de zonden van heel het mensengeslacht en dus ook van de eigen zonden. Deze zet aan tot medelijden en solidariteit met de Onschuldige die ten onrechte vervolgd is en tot dankbaarheid voor de oneindige liefde die Jezus, de eerstgeboren Broeder, getoond heeft in zijn lijden voor alle mensen, zijn broeders. Deze spoort aan tot inzet om de voorbeelden te volgen van mildheid, geduld, barmhartigheid, vergiffenis voor beledigingen en vertrouwvolle overgave in de handen van de Vader, die Jezus in zijn lijden zeer overvloedig en met grote doeltreffendheid gaf.

Buiten de liturgieviering kan het lezen van het lijdensverhaal op passende wijze ’gedramatiseerd’ worden door aan verschillende lectoren de teksten toe te vertrouwen die met de verschillende personages overeenkomen. De lezing kan ook afgewisseld worden met gezangen en ogenblikken van meditatieve stilte.