Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Een sacramentele viering is een weefsel van tekens en symbolen. In overeenstemming met de goddelijke heilspedagogie wortelt hun betekenis in het scheppingswerk en in de menselijke cultuur, wordt ze duidelijker in de gebeurtenissen van het Oude Verbond en openbaart zich ten volle in de persoon en het werk van Christus.

Tekens uit de mensenwereld. In het menselijk leven nemen tekens en symbolen een belangrijke plaats in. Aangezien de mens tegelijk een lichamelijk en een geestelijk wezen is, heeft hij materiële tekens en symbolen nodig om de geestelijke werkelijkheid uit te drukken en waar te nemen. Omdat hij een sociaal wezen is, heeft hij tekens en symbolen nodig om met anderen in contact te kunnen treden: met behulp van taal, gebaren en handelingen. Dit geldt ook voor zijn relatie tot God.

God spreekt tot de mens door middel van de zichtbare schepping. De materiële kosmos vertoont zich aan het verstand van de mens, opdat hij er de sporen van zijn Schepper in zou ontdekken. Vgl. Wijsh. 13, 1 Vgl. Rom. 1, 19-20 Vgl. Hand. 14, 17 Het licht en de nacht, de wind en het vuur, het water en de aarde, de boom en de vruchten, zij spreken over God, zijn tegelijk symbolen van zijn grootheid en zijn nabijheid.

Als schepsels kunnen deze zintuiglijke werkelijkheden de uitdrukking worden van het handelen van God die de mensen heiligt, en van het handelen van de mensen die God eer bewijzen. Dit geldt ook voor de tekens en symbolen van het sociale leven van de mensen: wassen en zalven, het brood breken en de beker delen. Dit alles kan uitdrukking zijn van de heiligende aanwezigheid van God en van de dankbaarheid van de mens jegens zijn Schepper.

De grote godsdiensten van de mensheid getuigen vaak op indrukwekkende wijze van deze kosmische en symbolische betekenis van de religieuze riten. De liturgie van de Kerk vooronderstelt, integreert en heiligt elementen van de schepping en van de menselijke cultuur door er de waardigheid aan te geven van tekens van genade, van de nieuwe schepping in Jezus Christus.

Tekens van het verbond. Het uitverkoren volk ontvangt van God kenmerkende tekens en symbolen die zijn liturgisch leven markeren: het gaat niet meer enkel om het vieren van een kosmische kringloop en om sociale riten, maar om tekens van het verbond, symbolen van de grote daden van God voor zijn volk. Onder deze liturgische tekens van het Oude Verbond kan men noemen: de besnijdenis, de zalving en wijding van koningen en priesters, de handoplegging, de offers en vooral het paasfeest. De Kerk beschouwt deze tekens als voorafbeeldingen van de Sacramenten van het Nieuwe Verbond.

Christus maakt deze tekens tot de zijne. De Heer Jezus maakt in zijn prediking, vaak gebruik van de tekens uit de schepping om de mysteries van het rijk Gods bekend te maken. Vgl. Lc. 8,10 Hij verricht genezingen of onderstreept zijn prediking door materiële tekens of symbolische gebaren. Vgl. Joh. 9,6 Vgl. Mc. 7,33-35 Vgl. Mc. 8,22-25 Hij geeft aan de feiten en tekens van het Oude Verbond een nieuwe zin, vooral aan de uittocht en het Pasen. Vgl. Lc. 9,31 Vgl. Lc. 22,7-20 Hij is immers zelf de zin van al deze tekens.

Sacramentele tekens. Sinds Pinksteren brengt de heilige Geest zijn werk van heiliging tot stand door middel van sacramentele tekens. De Sacramenten van de Kerk doen de hele rijkdom aan tekens en symbolen van de kosmos en van het sociale leven niet teniet, maar zuiveren deze en nemen ze in zich op. Bovendien brengen zij de typen en voorafbeeldingen van het Oude Verbond tot vervulling; zij duiden het heil aan, dat door Christus bewerkt werd, en verwezenlijken het; zij kondigen de hemelse heerlijkheid aan en lopen erop vooruit.

Een sacramentele viering is een ontmoeting van de kinderen van God met hun Vader, in Christus en de heilige Geest. De uitdrukkingsvorm van deze ontmoeting is de dialoog, bestaande uit handelingen en woorden. De symbolische handelingen zijn weliswaar zelf reeds een taal, maar toch is het nodig dat het woord van God en het geloofsantwoord deze handelingen begeleiden en tot leven brengen, opdat het zaad van het Koninkrijk in goede aarde vrucht mag dragen. De liturgische handelingen duiden aan wat het woord van God uitdrukt, namelijk zowel het belangeloze initiatief van God als het geloofsantwoord van zijn Volk.

De dienst van het woord is een integrerend bestanddeel van de sacramentele vieringen. Om het geloof van de gelovigen te voeden, moet men de tekens die het woord van God begeleiden, tot hun recht laten komen: het boek van het woord (lectionarium of evangeliarium), de verering ervan (processie, wierook, licht), de plaats van de verkondiging (ambo); de lezing ervan die goed hoorbaar en verstaanbaar moet zijn; de homilie van de bedienaar die de verkondiging van het woord van God voortzet; het antwoord van de verzamelde gemeenschap (acclamaties, antwoordpsalmen, litanieën, geloofsbelijdenis).